İslam düşüncesinde tecdid (yeniden yapılanma)-2

Kuran bizatihi kendisi de ilahi bir beyandır. Onda varlık álemi hakkında açıklamalar ile insanın ilgi alanına giren en temel konularla ilgili ilahi iradenin hangi istikamette olduğuna dair, insanın zihin yapısı ve idrak gücüne uygun beyanlar bulunmaktadır.

* * *

Hz. Peygamber'in sünneti de hemen hemen Kuran'ın bir yorum açıklamasından ibarettir. Hz. Peygamberin ilk görevi, ilahi iradeyi açıklamaktır. Örneğin, namaz Kuran-ı Kerim'de sadece kavram olarak geçer ve bu kavramla ilahi iradenin, insanların sevgi ve saygı ile kendisine yönelmesini istediği anlaşılır. Bu kavramı yorumlayıp, söz konusu saygının ne şekilde tahakkuk edeceği hususu ise bizzat Hz. Peygamber tarafından izah edilmiştir. Zekát ve diğer temel konularda da durum bundan farklı değildir.

Hz. Peygamber, bir hadisinde ‘‘Bilginler peygamberlerin mirasçılarıdır’’ buyurmuştur. Bu hadisten Kuran'la başlayan ve Hz. Peygamber'le sürdürülen açıklama, yorumlama ve toplumun hak ve ahlaki çizgide sürekliliğini sağlama görevinin, bilginler tarafından sürdürülmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu ise yorumun, dolayısyla tecdid faaliyetinin sürekliliğine delalet eder.

İnsanlara kutsal kitaplar yoluyla her şey bildirilmemiştir. İnsanın önünde her zaman bilinenden hareketle bilinmeyenleri öğrenme gibi görev durmaktadır. Bu görev ise elbette yorumlama ve anlamlandırma yoluyla yerine getirilecektir. Şu halde yorumlama ve anlamlandırma, insanın en temel ihtiyacı ve önüne geçilmez etkinliklerden birisidir. Yorumlama ve anlamlandırma tabii bir ihtiyaç ve zorunluluk ise, bu etkinliğin tabii sonucu olan tecdid faaliyeti de bir ihtiyaç ve zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

* * *

Geçen haftaki yazımda belirttiğim gibi, din yorum yoluyla bireysel ve toplumsal hayatta pratiğe geçer. Yapılan yorumlar yanlış yapılabileceği gibi, kasıtlı veya kasıtsız tahrif edilmiş olabilir. Yahut hayatın imkánları, şartları ve ihtiyaçları değiştiği için tamamıyla fonksiyonunu da kaybetmiş olur. Mecelle'nin meşhur ifadesiyle, zamanın değişmesiyle hükümler de işlevini yitirebilir, anlamsız hale gelebilir. Bu durumda tecdid kaçınılmaz bir hal alır.

Kısacası, taklit ve taassubu önlemek, aklı ve hür tefekkürü canlı tutmak, değişim karşısında dini geleneğin dinamizmi ve sürekliliğini muhafaza edebilmek için tecdid faaliyeti zaruret arz etmektedir.

SORALIM ÖĞRENELİM

Köpek ve kedi alıp satmak caiz midir? Kuran'da geçiyor mu?

Mehmet Cemal Direksoy

İhtiyaç duyulan örneğin polis, av, bekçi, çiftçi, özürlü insanlara yardım amacıyla eğitilmiş ve benzeri köpeklerin alınıp satılmasında bir sakınca yoktur. Keza kedi de alınıp satılabilir. Kuran'da bu hususta bir ayet yoktur. Esasen bu konudaki belirleyici hüküm örftür.

Hak din, batıl din ne demektir açıklar mısınız?

Hüseyin Mert/SİVAS

Hak din; Allah tarafından peygamber aracılığıyla insanlara bildirilen, hiçbir değişikliğe uğramadan ve bozulmadan günümüze kadar gelen dindir. Batıl din; insanlar tarafından uydurulan dinlerdir. Bir de tahrif edilmiş dinler vardır ki; Allah tarafından bildirildiği halde, zamanla aslı bozulmuş olan dinler.

Hocam, münafık kime denir?

Muhsin Akçe/İSTANBUL

Dini literatürde münafık, Allah'ın varlığına ve birliğine, Hz. Muhammed'in peygamberliğine kalbi ile inanmadığı halde, dili ile inandığını söyleyene denir.

Muharrem ayında aşure pişirip dağıtmanın dinde yeri nedir?

Hasan Alkan/İSTANBUL

Özellikle komşular arasında sevgi bağının pekişmesine neden olduğu için güzel bir gelenektir.

Mastürbasyon günah mıdır?

A.Özçelik/ANKARA

Bu konuda İslam bilginleri arasında farklı görüşler var. Şehvetin kabarması, zina ile karşı karşıya kalınması ve sağlık durumunun söz konusu olduğu hallerde mastürbasyona izin verilmiştir. Ancak, bu durumdaki insanların bir an önce evlenmeleri tavsiye edilmektedir.

Sayın ‘‘Kátip’’ rumuzlu okurum. Sizi tanımıyorum. Ancak değerlendirmelerinize devam edin. Teşekkür ederim.