Popüler kültürün yaradılış efsanesi

“Muhtemelen ne yapmaya çalıştığımızı merak ediyorsunuz. Açıklaması biraz zor; bir tür gazete, bir tür dergi. Adı Rolling Stone (Yuvarlanan Taş), eskilerin bir deyişidir: ‘Yuvarlanan taş yosun tutmaz.’ Muddy Waters bir şarkısına bu adı vermişti; Rolling Stones grubu adını Muddy’nin şarkısından aldı; ‘Like A Rolling Stone/ Yuvarlanan Bir Taş Gibi’ aynı zamanda Bob Dylan’ın ilk ‘rock&roll’ plağının adıdır. Rock&roll dünyasındaki değişimleri ve değişimler üzerinde rock&roll’un etkisini yansıtmak amacıyla yeni bir yayın hazırlamak istedik...” (Jann S. Wenner, 9 Kasım 1967. Rolling Stone. 1’inci sayı)
Elimdeki büyük boy kitabın girişinde tekrarlanan bu manifestonun arkasında ne kadar sağlam durduklarını düşündüm sayfaları tek tek incelerken.
Kitabın adı ‘Rolling Stone: The Complete Covers 1967-1997.’
Efsane müzik dergisi Rolling Stone’un söz konusu yıllar arasında yayınlanan bütün kapaklarına yer veren, dergi üzerinden yaşadığımız dünyanın geçirdiği değişimlere ayna tutan bir kitap. Kapakları incelerken Jann S. Wenner ve tayfasının sözünü tuttuklarını, amaçlarına ulaştıklarını net bir şekilde görmek mümkün. Müzik, derginin ana damarı elbette ama politika, spor, sinema, gazetecilik, televizyon dünyasını da hem etkilemiş hem de aralarındaki geçişkenlikleri tespit etmiş.
Rolling Stone’un doğumu bir yerde ‘popüler kültür tarihinin genesis’i (yaradılış efsanesi) olmuş. Kitap elime yeni ulaşmış değil. Ara sıra karıştırmaktan, aklıma kazınmış ikonik fotoğrafların öykülerini okumaktan hoşlandığım kitaplar arasındaki yerini epeydir koruyor. Geçen hafta bir fotoğraf aramak için aldım elime ve yine içinde kayboldum.

İLK SAYISI GAZETE KAĞIDINDAN

Yayın hayatına San Fransisco’da başlayan derginin ilk logosunu ‘psychedelic’ posterleri bugün mezatlarda büyük paralara satılan Rick Griffin tarafından yapılmış. Yapılmış diyorum ama uzun yıllar kullanılan logo aslında tamamlanmamış bir çalışmayken Griffin’in masasından ‘zorla’ alınarak kullanılmaya başlanmış.
Sebep? Griffin’i bekleseler dergi baskıya yetişmeyecekmiş.
İlk sayı tabloid boydan biraz daha ufak. Gazete kağıdına basılıyor. Fiyatı: 25 cent. 9 Kasım 1967 tarihli 1 numaralı nüshanın kapağında John Lennon’ın oynadığı ‘How I Won The War’ filminden alınma bir fotoğrafı kullanılmış.
Manşet haberi ‘The Monterey International Pop Festival’in yaşadığı mali facia!
Popüler kültür tarihinde meşhur ‘Summer of Love’ın-Aşk Yazı ve hippi devriminin başlangıç noktası olarak kabul gören ve günümüz festivallerinin atası olan Monterey’de Jimi Hendrix, Janis Joplin, The Who, Animals, Otis Redding gibi isimler para almadan sahne almış. Buna rağmen maliyet 290 bin 233 doları bulunca düzenleyenler neredeyse iflas bayrağını çekiyormuş. Bugün 300 bin dolara Lady Gaga’nın konserindeki ses/ışık sistemini bile kiralayamayabilirsiniz!
John lennon’ın filminden alınma fotoğraf ilk sayı için iyi fikir elbette. Ama dergiyi hazırlayanlar o yıllarda henüz bulunmayan ‘rock fotoğrafçılığı’nın peşinde koşmayı, kendi fotoğrafçılarını yaratmayı amaçlıyor. Çünkü ellerindeki fotoğrafların hepsi sıkıcı, şirketlerin tanıtım için kullandığı, ruhu yansıtmayan türden.

STAR FOTOĞRAFÇILAR YARATTI

İlk sayılarda kapak fotoğraflarında mecburen bu fotoğraflar kullanıldıktan sonra ilk efsane fotoğrafçı Baron Wolman’ın işleri belirmeye başlıyor. 10’uncu sayını kapağında (11 Mayıs 1968) bir Eric Clapton portresi var. Fotoğrafı çeken genç kadının adı Linda Eastman. Daha sonra ‘Beatles’dan Paul’le evlenerek’ Linda McCartney adını alacak olan kız!
1970’de bir başka genç kadın, 20 yaşındaki sanat okulu öğrencisi Annie geliyor dergiye. O da gelmiş geçmiş en ünlü fotoğraf sanatçılarından Annie Leibovitz! 10 Ağustos 1968 tarihli 15’inci sayının kapağında Mick Jagger var. İlk kez. Ama son kez değil. Derginin ilk 30 yılında tam 19 kez kapak olmuş. Jagger gibi sıklıkla kapak olanları tahmin etmek güç değil: Bob Dylan, John Lennon. Bu arada öğrenci olayları, orduda uyuşturucu kullanımı, Vietnam karşıtı gösteriler gibi sosyal içerikli, ulusal ve uluslararası boyutta ses getiren kapaklar da boy gösteriyor.
11 Kasım 1971’de kapakta efsane ‘Fear and Loathing in Las Vegas’ röportajı var ‘Raoul Duke’un. Kimdir Raoul Duke? Tabii ki biricik Hunter S. Thompson. Çizimler bir başka efsanenin: Ralph Steadman.
Truman Capote de var dergide, Tom Wolfe de. Kapakta Nixon da çıkıyor karşımıza, henüz el kadarken Michael Jackson da.
Rock kültürünü sadece bir bas, bir gitar, bir davul, bir vokalden ibaret görenlere o kadar çok mesaj var ki.
Popüler kültür tarihinin yaradılış efsanesinde...