Bugün 23 Nisan biraz okumalı insan

23 Nisan 1920-16 Nisan 1923 tarihleri arasında görev yapan Birinci Meclis’in yapısını övenler içinde (kaldı ki övgüyü hak eder gerçekten de) “Her türlü etnik unsuru, dini inancı içinde barındıran bir yapıydı” diyen akademisyene bile rastladım televizyonda.
Oysa Birinci Meclis’te gayrimüslim temsilci yoktu.

Abdülhamid’in “istibdat” döneminde 30 yıl boyunca askıya alınan, göstermelik olarak salnamelere basılan Kanun-ı
Esasî’yi anmak da biraz enteresan tabii.
“Be-Em-Ve görünümlü Serçe” şeklinde “meşrutiyet görünümlü mutlakiyet” dönemi boyunca, “Kralın tahttan indirildiği Kral Oidipus, Kral Lear, Hamlet vb. tiyatro oyunları” sahnelenemiyordu falan filan.

Birinci Meclis’e dönelim.
Daha sonraki “asker-bürokrat yoğunluklu” yapılara nazaran Birinci Meclis’te farklı meslek gruplarının daha fazla temsil edildiği gerçek.
Doktor, müftü, eczacı, tarikat şeyhi, asker, tüccar, gazeteci, aşiret ağası, avukat, öğretmen, yargıç vardı.
Ancak emekçi kitleden, köylü ve işçiden temsilci neredeyse yoktu.
Yüzde 60’ı yüksekokul mezunu, yüzde 19’u medrese mezunuydu.
Genç bir meclisti; yüzde 40’ı 30’lu yaşlarında, yüzde 35’i 40’lı yaşlarındaydı.
Zorlu bir dönemde mühim işler başarmıştı.

Neyse...
Birinci Meclis temalı yorumlara imza atan ve çoğu akademisyen veya medya mensubu, yani genel olarak “okumuş” kabul edilen kitlenin “ürkütücü boyuttaki cehaleti” üzerine naçizane bir okuma listesi sunmaya karar verdim.
Okumanın sonu yok ama madem anayasa ve memleket tarihi üzerine çene yorulacak, bir yerden başlamak gerekiyor:
1- Editörlüğünü Cemil Koçak’ın üstlendiği, 1998’de Sabancı Üniversitesi’nce yayınlanan “Birinci Meclis” çok faydalı bir kaynak eserdir.
2- İlk baskısı 1992’de yapılan ve halen alanında en önemli kaynak eser olan Bülent Tanör imzalı “Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri”ni okumadan “anayasalar tarihimizin” “a”sını bile anmak ayıptır.
3- “Paltosundan irili ufaklı pek çok aydın çıkaran” usta Tarık Zafer Tunaya’nın her yazdığını okumakta fayda vardır. Ama öncelikle makalelerini derlediği “İnsan Derisiyle Kaplı Anayasa”ya, sonra da “Türkiye’de Siyasal Partiler”e yol açın.

Kıssadan hisse:
Bugün 23 Nisan, biraz okumalı insan.
İbret olsun diye, aynı hataları tekrarlamayalım diye, yanlışları görüp doğruları bulalım diye, muhtemel kazıkları yemeden önce uyanalım diye, kurumlarıyla/zihniyetiyle yenisine sızmasın diye, sonra yeniden değiştirmek için yırtınacağımız bir anayasa yapılmasına engel olabilelim diye.
Bakın Burhan Kuzu okudu, anayasa yapacak.
Biz de yaşayacağız...