İsmet Solak: Ecevit'e sunulan bir rapor

İsmet SOLAK

EGS Holding Yönetim Kurulu Başkanı Selami Gürgüç, 10 gün önce Başbakan Bülent Ecevit'i ziyaret etti:

‘‘Efendim, Ürdün'de ABD tarafından bölgenin ekonomik kalkınmasını sağlamak amacıyla seçilmiş sanayi bölgeleri kuruldu. Bunu neden bizim Güneydoğu'ya taşımayalım.’’

Ecevit, Doğu ve Güneydoğu deyince içi titreyen bir siyaset adamı. Gözleri parladı:

‘‘Nasıl bir bölge ilan edilecek?’’

Selami Gürgüç de, 1980 öncesinde CHP'den gencecik bir milletvekiliydi. Ecevit'in yabancısı değil.

‘‘Sayın Başbakanım seçilmiş sanayi bölgeleri ile kotasız ve gümrüksüz olarak Ürdün'den İsrail malıymış gibi ABD'ye ihraç yapılmasını kabul etti.’’

Yani devrede İsrail vardı. Gürgüç, İsrail ve Ürdün'deki seçilmiş sanayi bölgeleri için açıklamalar getirdi.

‘‘Ürünün toplam satış fiyatının en az yüzde 35 kadarı İsrail ve Ürdün'deki bu bölgelerde yaratılacak. Şartları böyle. Tüm müşavirlik, nakliye ve işçilikler bu oranın içinde olacak. ABD'nin de olduğu bir komisyon inceleyip belgelendiriyor.’’

Hemen daha iyi anlaşılması için bir örnek verdi:

‘‘Bir tişört ele alalım. Kumaşı Türkiye'den İsrail'e sevk edilen, sadece kesimi İsrail'de yapılan, sonra Ürdün'ün seçilmiş bölgesi olan İrbid bölgesinde dikilip paketleniyor. İşte bu ürün kotasız ve gümrüksüz olarak ABD'ye sevk ediliyor.’’

İşin püf noktası burada. ABD, İsrail'e kıyak olsun diye yüzde 8 katmadeğerinin İsrail'de yaratılmasını yeterli görüyor.

Ecevit'in aklı yattı, ama işin detayını da tartışmak gerekiyordu:

‘‘Bunu yazılı hale getirebilir misiniz?’’

Gürgüç, oradan çıkıp iki rapor halinde EGS'nin Doğu-Güneydoğu Anadolu ikinci yatırım projesini ve önerilerini Başbakan'a, Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan'a, Dışişleri Bakanı İsmail Cem'e, Halk Bankası Genel Müdürü Yenal Ansen'e gönderdi.

Yenal Ansen, bu tür yatırımlara her zaman destek olan bir bankacı. Şimdi iş, hem Dışişleri'ne, hem de ekonomiyi bilen yetkililere kalıyor.

Gürgüç'ün önerileri de ilginç:

- ABD ile hassas kategorilerdeki sıkışıklık ve kotaların eylülden itibaren bitmesi nedeniyle sürekliliği olan imalat programları yapılamıyor. O nedenle;

a) Haziran içinde ABD ile yapılacak görüşmelerde kullanılmayan kategorilerden yüzde 15'lik bir kullanım hakkının buraya aktarılması sağlanmalı.

b) Toplam kotalar üzerinden yüzde 20'lik bölümün sadece Güneydoğu'da kullanılacak kota artışına aktarılması sağlanmalı.

c) İsrail-Ürdün-ABD işbirliğiyle yapıldığı gibi, Güneydoğu bölgesinde İsrail-Türkiye-ABD arasında kurulacak benzer bir organizasyon ve EGS projesiyle entegrasyonu bu bölgede yüz binlerce insanın istihdamını sağlayacak ve birkaç milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilecektir.

Egekoop'un fuarda düzenlediği 15'inci yıl kokteylinde Kemal Zorlu'yla karşılaştık. Ege Sanayi'nin bir diğer dinamosu.

Türkiye'nin elinde, böyle bilmediğimiz müthiş girişim gücü ve projeler var. Yeter ki devreye sokabilelim.