×
Dünya nüfusu 1950 yılında 2,5 milyardı. Aradan 64 yıl geçti, rakam 7 milyarı aştı. 2050’de ise insanoğlu 9,5 milyara yaklaşacak. Nereden nereye değil mi? Hani derler ya bu sıcağa kar mı dayanır? Tabii dayanmaz, onun için Malthus’un “Felaket teorisi” gerçekleşmedi ve insanlık gıda yüzünden büyük bir çöküşle karşılaşmadı, ama yine de her gün ortalama 1 milyar insan gece yatağa aç giriyor. Sıklıkla yazılarımda yer verdiğim gibi gıdanın küresel ve ulusal ölçekteki stratejik önemi de her geçen gün artıyor. Daha da artacak. Sektör sürekli artan tüketim ve yeni yatırımlarla bütün dünyada büyümeye devam ediyor. Türkiye bu alanda çok büyük avantajlar taşıyor, bunu hep vurguluyoruz. İzmir ise tam bir gıda malları üretim cenneti olmaya aday. Aslında İzmir bölgesi demek gerekiyor, Aydın ve Manisa hatta Denizli ve Muğla’yı da kapsayan bir bölgeden söz ediyorum. Çünkü bu iller birbirini tarım, gıda üretimi ve sanayi yönünden çok güçlü biçimde destekliyor. İşte böyle bir ortamda gerek sektörü bir araya getirmek, gerekse gıdanın büyük katma değeri konunda farkındalık yaratmak amacıyla önemli bir etkinliği önümüzdeki hafta İzmir’de yaşayacağız. Gençiz Fuarcılık Genel Müdürü Osman Gençer ile FOODEX İzmir Gıda ve Gıda Teknolojileri Fuarı’nı konuştuk.
İLK DEFA YAPILIYOR
Osman Gençer, “Fuarımız 23 – 26 Ekim tarihlerinde Kültürpark Uluslararası Fuar Alanında gerçekleşiyor. Sizinle aylar önce bu projeyi ayrıntısıyla konuşmuştuk. O günden bu yana büyük mesafe aldığımızı söylemek isterim. Tabii en büyük engelimiz böyle bir fuarın İzmir’de ilk defa yapılıyor olmasıydı. Aslında bilindiği üzere gıda, içecek ve teknolojileri sektörü çok geniş boyutlar taşıyor. Yanı sıra İzmir gıdada Türkiye’nin en önde gelen ili konumunda. Ayrıca bu çapta tematik ve sektörel bir fuar da İzmir’e fazlasıyla yakışıyor. Şu an itibarıyla Türkiye’nin birçok yerinden kuruluş ve firma katılımcı olarak yer almış durumda. Dediğim gibi ilk defa olmanın getirdiği bazı sorunlar dışında gelişmelerden memnunuz. Hele önümüzdeki yıllar için bir hayli umutluyuz” diyor.
SEKTÖRÜ BEKLİYORUZ
Gençer son olarak şu değerlendirmeyi yapıyor: “Amacımız yakın bir gelecekte FOODEX İzmir’in uluslararası nitelik kazanması. Daha doğrusu İzmir, uluslararası bir gıda merkezi olma vizyonunu taşıyorsa, bu Fuar bir kilometre taşı olacak diye düşünüyoruz. O yüzden gıda, içecek ve teknolojileri sektörü içinde yer alan herkesi 23 – 26 Ekim arasında Kültürpark’ta bekliyoruz. Bu büyük buluşmada çeşitli ve önemli etkinliklere imza atacağız. Yabancı heyetleri ağırlamanın dışında birinci gün gıda israfına özellikle dikkat çekmek maksadıyla ‘Bilinçli Gıda Tüketimi” konulu bir panel düzenliyoruz. Cumartesi günü ise süt ve süt teknolojileri alanında son gelişmeleri içeren bir etkinlik daha gerçekleşecek. Önemli konuşmacılarımız ve sunumlar var. Sektör temsilcileri, ziraat ve gıda mühendis ve teknikerleri, veteriner hekimler ile birlikte ilgili bütün öğrencilerin bu panelleri kaçırmamasını tavsiye ediyorum. FOODEX İzmir ile bölgemiz yeni ve çok güçlü bir fuar daha kazanmış olacak.”
Bugün dünyada tarımsal işgücünün en önemli kaynağını kadınlar oluşturuyor. Gerek küresel ölçekte, gerekse Türkiye’de tarımsal üretimin ve kırsal hayatın sürekliliğinin sağlanmasında kadınların rolü gerçekten çok büyük. Bu yüzden kadınların tarımsal üretimde, kaynakların sürdürülebilir kullanımında, gıda üretimi ve güvenliğinde sahip oldukları önemli konum göz önüne alınarak 15 Ekim tarihi “Dünya Kadın Çiftçiler Günü” olarak ilan edilmiş bulunuyor. Ancak ne yazık ki bu anlamlı günün bütün Türkiye’de yaygın biçimde kutlandığını söyleyemiyoruz. Olsun bir yerden başlamak lazım... Bakınız iyi örnekler de var.. İzmir’in Kemalpaşa ilçesinin Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Ali Bal ve İlçe Ziraat Odası Başkanı Bülent Oray ile “kadın çiftçiler” olgusunu konuştuk.
FARKINDALIK ŞART
Ali Bal, “İlçemizde bu çerçevede ilk kutlamayı 2013 yılında gerçekleştirdik. Amacımız kadın çiftçilerin toplumdaki sosyal konumunu yükseltmek, kamuoyu nezdinde kadın çiftçilerin sorunları ve toplumdaki rolleri konusunda hassasiyet sağlamak, bugüne özel ortak bir ruh oluşturarak farkındalık yaratmak ve kadın çiftçilerin faaliyetlerinin görünür olmasını temin etmek” diyor.
KADIN ÜRETİCİ PAZARI
Bal, “2. Kemalpaşa Çiftçi Kadınlar Günü etkinliğimiz ise Kemalpaşa Rekreasyon Alanı’nda 17 Ekim 2014 Cuma günü hayata geçecek. İlçe genelinde bütün mahalle ve köyleri gezerek görüşmeler yapıyoruz. Çiftçi kadınlarımızı bu sosyal projede yer almaları için teşvik ediyoruz. Kadınlar geçen yıl olduğu gibi stant açarak etkinlik gerçekleştirecek. Stantlarda kadınlarımızın ürettiği ürünler tarhanadan pekmeze, zeytinden salçaya, ekmekten erişteye, sağlıklı yemeklerden nazar boncuğuna kadar ürettikleri tüm ürünler sergilenerek satışa sunulacak. Kadın üreticilerimiz geçtiğimiz yıl tüketicilerle doğrudan buluşmuşlar, bunun sonucunda Kadın Üretici Pazarı oluşumunun temelleri atılmıştı. Bu proje üzerinde önemle durmaktayız” diye konuşuyor.
BİRLİKTE KUTLAYALIM
Bülent Oray da şu değerlendirmeyi yapıyor: “Kadın çiftçilerimiz tarım ve gıda sektörünün görünmeyen kahramanlarıdır. Bunca fedakârlık ve mücadeleye karşılık hep geri planda kalan üretici kadınlarımızı desteklemek ve ön plana çıkarmak amacıyla Kadın Çiftçiler Günü’nü kutluyoruz. Önümüzdeki hafta Cuma günü bu anlamlı günde Kemalpaşa’da buluşalım ve üretimin temel direği olan kadınlarımıza layık oldukları değeri verdiğimizi gösterelim.”
Nedense son zamanlarda gıda ve enflasyon ilişkisi fazlaca kurulmaya başlandı. Fiyatlar genel seviyesinin (sürekli) artışı yani enflasyon olgusunun başlıca suçlusunun tarım ve gıda sektörü gibi gösterilmesi doğrusu çok tuhaf... Tarım ve gıda ürünlerinin üretici ve sanayicinin elinden çıkışı ile tüketici arasındaki kabul edilemez fark niçin mercek altına alınmıyor? Asıl bu soruyu sormak gerekir. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar söz konusu büyük çelişkiyi kamuoyunun dikkatine sunuyor.
GIDA SORUMLU DEĞİL
Şemsi Bayraktar, “Çiftçi enflasyonun sebebi değil mağdurudur. Son dönemlerde enflasyonda görülen artışın sorumlusunun gıda fiyatlarındaki yükseliş olduğu yönünde açıklamalar yapıldığını görüyoruz. Hatta çeşitli kesimler tarafından gıda fiyatlarının kontrol altına alınması gerektiği, gıdada enflasyonun belli rakamlara çekilmeden genel enflasyonun düşmeyeceği öne sürülerek, gümrük vergileriyle oynanmasının bir önlem olacağı dile getiriliyor. Ayrıca 2007’de yaşanan kuraklık da hatırlatılarak, gümrük vergilerinin aşağı çekilmesi suretiyle, fiyatların kontrol edilebileceğinden bahsedilmekte. Bu gümrük vergilerini düşürerek ithalat yapılmasının yolunun açılmasını istemek demektir. Sonuç olarak, bu söylemler, ithalatın gıda fiyatlarını kontrol altına alacağı ve düşüreceği varsayımına dayanmakta” diyor.
SEKTÖRÜ BALTALARSINIZ
Bayraktar, “Bu şartlar altında çift hanelere yaklaşmış enflasyonu kontrol altına almak için ithalatı cazip hale getirecek gümrük vergisi indirimleri, zaten zor durumdaki çiftçimizi daha da büyük sıkıntıya sokacak. Bu sektör 77 milyon nüfusu, 37 milyon turisti doyuruyor ve 6 milyona yakın istihdam yaratıyor. Son bir yılda yaklaşık 18 milyar dolarlık ihracata imkan sağlayan tarım ve gıda sektörünün ayakta tutulması gerekirken, ihtiyaç dışı ithalatın tam anlamıyla yıkıcı sonuçlar doğuracağını bilmek için müneccim olmaya gerek yok. Gıda fiyatlarını kontrol etmek için ithalatı cazip hale getirmek, ülke içi üretim varken, ürün ithal etmek tarım sektörünü baltalamaktan başka bir işe yaramaz” diye konuşuyor.
ÇÖZÜM NEREDE
Bayraktar son olarak şu değerlendirmeyi yapıyor: “Tarımda en temel öncelik, yapısal sorunları çözerek, sürdürülebilir üretimi sağlamak, çiftçiyi üretimde tutmak, ülke içi üretimi artırmak, üretim fazlasını ihraç etmek olmalı. Bunlar yapılmazsa ortaya çıkacak sorunun büyüklüğüyle baş etmek mümkün olamaz. Aksi takdirde tarımdan kopacak milyonlarca nüfus, hangi alanlarda istihdam edilecek ve doyurulacaktır? Bunun cevabının verilmesi gerekir. Açıkçası gıda fiyatlarını kontrol altına almanın ithalatı gümrük indirimleriyle teşvik etmekten başka yolları da var. Asıl sorun şudur; ürünün üreticinin elinden çıkış fiyatı ile tüketicilerimizin aldıkları fiyatlar arasında 4-5 katına ulaşabilen farklar oluşuyor. Kamuoyunda esas tartışmaya açılması gereken konu budur. Sonuç itibarıyla üretici-market arasındaki makas mutlaka dikkate alınmalı. Bu gerçek göz önüne alınmazsa gıdada enflasyon sorunu çözülemez.”
İzmir’de her şey var. Turizm, deniz ticareti, tekstil, konfeksiyon, inşaat, makina, doğal taş ve otomotiv, daha da sayabilirim. Ancak İzmir ilinin en rekabetçi üstünlüğe sahip olan sektörü tarım ve gıda... Bunun en somut örneği ise İzmir’in süt üretiminde Türkiye birincisi olması. Şaka değil bir milyon 400 bin ton süt üretiliyor bir yılda. Bu miktarın 400 bin tona yakını da sadece Ödemiş ilçesinden geliyor. İşte bu tabloyu fark eden Ege Genç İşadamları Derneği (EGİAD) çok iyi bir zamanlama ile “Süt Ekonomisi ve İzmir” konulu bir panel düzenledi. Çünkü EGİAD yönetimi şu isabetli analizi yapmıştı...
KATMA DEĞERE YÖNELMELİ
İzmir ilinde süt üretimi her geçen gün arttığına göre bu süreci çok daha verimli ve katma değere yönelik biçimde değerlendirmek gerekmez miydi? Öyleyse yalnızca çiğ süt üretim değeri 2 milyar liraya yaklaşan bir sektörü mamul üretir hale getirmek ve özellikle peynir üretimine odaklanmak çok daha akıllıca olmaz mıydı? Dolayısıyla artık bölge ekonomisinde süt ürünleri ve daha özelde peynirciliği yüksek sesle konuşmanın zamanı gelmişti.
EGİAD’A TEŞEKKÜR
EGİAD Başkanı Seda Kaya, aslında “İzmir neyin merkezi olmalı?” sorusuna dikkat çekmek amacıyla bu toplantıyı gerçekleştirdiklerini söyledi. Kaya, İzmir’in Türkiye’nin tarım ve gıda merkezi olması ve politikaların bu doğrultuda hazırlanması gerektiğinin altını çizdikten sonra, il genelinde süt ekonomisinin büyüklüğü ve katma değer potansiyeline vurgu yaptı. Açılış konuşmalarında Seda Kaya’dan sonra söz alan İzmir Tarım Grubu (İTG) Başkanı Mahmut Eskiyörük, Ulusal Süt Konseyi (USK) adına konuşan İzmirli sanayici Kosat Gürler, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Ahmet Güldal ve Hayvancılık Genel Müdürü Mustafa Kayhan EGİAD yönetimine teşekkür ederek ilk defa düzenlenen bu toplantının gıda sektöründe çok olumlu sonuçlar doğuracağını ifade ettiler.
KİMLER KONUŞTU
Panel konuşmalarında ise sırasıyla Ödemiş bölgesinden Gölcük Süt Mamulleri Yöneticisi İsmail Dadal, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özer Kınık, gıda sektörünün öncüsü Pınar’ın Üretim Müdürü Ozan Tidin, Tire bölgesinden Boyacıoğulları Ömür Süt Mamulleri Yöneticisi Esra Boyacıoğlu, peynircilikte yeni bir çığır açan İzmir Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Özer Türer ile birlikte sektörün en köklü firmalarından Sakıpağa’nın şirket ortağı Serhan Sakıpağa yer aldılar.
HOLLANDA ÖRNEĞİ
HÜRRİYET Ege büyük iş yaptı. İzmir’de tarım ve gıda sektörünün 20 temsilcisini geçtiğimiz günlerde biraraya getirdi ve ortaya manifesto niteliğinde bir sonuç bildirgesi çıktı. Buna göre, “İzmir’de yeni bir arayışa ihtiyaç yok. Bölgenin tarihi, ekonomik, doğal ve ekolojik potansiyeli bir gerçeği bize adeta dayatıyor. İzmir Türkiye’nin tarım ve gıda merkezi olmalıdır. Bölge ekonomisinin geleceği bu vizyon çerçevesinde planlanmalıdır.”
Peki bu nereden kaynaklandı? Niçin sektör temsilcileri Hürriyet Ege’de yapılan toplantı sonrası böyle bir çıkışı gerek gördü? Çünkü nedense son dönemde İzmir kamuoyunda hep konuşulur ve sorulur oldu. İzmir neyin merkezi olmalı? Öyle ya Antalya turizmin, İstanbul birçok şeyin ama özellikle finansın, Bursa da otomotivin merkezi haline geldiğine göre İzmir ne olmalı sorusu hep gündemde kalmaya devam etti. Oysa yaşadığınız bölgenin sahip olduğu temel özellikler sizi “bir şey” olmaya zorlar, siz zorla bir şey olamazsınız. Dolayısıyla artık komplekse gerek yok. Son altmış yıldır bu ülkede bir kompleks yaşanıyor. Tarımı itip kakma ve küçük görme halleri bu ülkeye büyük zarar verdi. Hâlâ da vermeye devam ediyor.
Tarımsal sanayi
Efendim bir bilgisayar çipi veriyorsunuz, bilmem kaç kamyon buğday veya şu kadar ton süt alıyorsunuz, öyleyse tarımla uğraşacak zamanımız yok! İleri teknolojilere yatırım yapalım. Yapmayın diyen var mı? Niye sapla samanı birbirine karıştırıyorsunuz? Sanayi mi tarım mı sorusu belki 1950’lerde bir anlam ifade ediyordu, 21. yüzyılın küresel gerçekleri karşısında bu anlamını kaybetmiştir. Bilgisayar çipi üretme teknolojiniz varsa tabii ki üreteceksiniz, ancak diğer yandan da tarımın stratejik bir sektör olarak algılanmaya başladığını da kabul edeceksiniz. Aslında modern tarım zaten sanayidir. Bir de buna ineğin memesindeki süt değerlidir, ama tüketiciye ulaşan süt daha değerlidir diye bir ekleme yaptığınızda gıda sektörünün büyük katma değer yaratma gücünü de algılamış olursunuz. Size somut bir örnek vereyim. Bugün Avrupa Birliği’nin en büyük sektörü gıda sanayiidir. İşte internet orada merak eden rakamları inceleyebilir.
Yüksek katma değer
Daha önce yazdım. Geçen yıl İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nce düzenlenen “Tarım ve Gıda Zirvesi”nde İzmir’in bu alanda yol haritası çizilmiş ve sektörel öncelikleri belirlenmişti. İzmir’in tarım ve gıdada Türkiye’nin en önde gelen ili olduğu vurgulanmış, bu gerçek istatistikler ile desteklenmişti. Böyle bir tabloda akıl ve mantık neyi emreder? Tarım ve gıdayı sanayi ve teknoloji ile buluşturmak, tamamen yüksek katma değeri hedef almak. Söz konusu Zirve’yi hazırlayan 400 sektör temsilcisi ve uzman sektörel öncelikleri yani hedef alanları şöyle belirlemişti; * Süt ve Süt Ürünleri Sanayi ve İhracatı, * Yaş ve Kuru Meyve Sebze Sanayi ve İhracatı, * Su Ürünleri Sanayi ve İhracatı, * Süs Bitkileri ve Seracılık Sanayi ve İhracatı, * Organik Üretim Sanayi ve İhracatı, * Yenilenebilir Enerjinin (Jeotermal) Tarımda Kullanılması...
Gıda çıpadır
BUGÜN sadece Türk tarım ve gıda sektörü için değil, aynı zamanda ulusal ekonomi için de büyük değer taşıyan iki önemli üründen söz etmek istiyorum. Önce Ege’nin sarı altınına bakalım. Ülkemiz çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde dünyada ikinci, ihracatta ise birinci sırada yer alırken, 275-325 bin ton üretim miktarı ile dünya üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını karşılıyor. Toplam üretimin yüzde 80-90’ı ihraç ediliyor. Yıllık kuru üzüm ihracatından da yaklaşık 600 milyon dolar gelir elde ediliyor. Bu arada yaş üzüm ihracatının her geçen gün arttığını da hemen belirtelim. Bu yıl beklenen rakam 250 milyon dolar civarında... Şimdi gördüğünüz gibi buraya kadar her şey güzel gidiyor. Ancak son dönemde çok ciddi bir risk ile karşı karşıyayız. Bu önemli konuyu Tariş Üzüm Birliği Başkanı Ali Rıza Türker ile konuştuk.
1 milyon dekara yaklaştı
Türker, “Ege Bölgesi’nde çekirdeksiz üzüm bağ alanları 30 yıl içinde yüzde 100’e yakın genişledi. 1985 yılında 570 bin dekar olan üretim alanı 2013 itibariyle 1 milyon dekara yaklaştı. Halen de bölgede bağ dikimi artıyor. Fidan satış yerlerinde asma fidanı yok satıyor ve Ege Bölgesi kır alanlarında, zeytin yetiştirilen dağ yamaçlarında bile asma fidanı dikimi yapılarak yeni bağ alanlarının kurulmasına büyük bir hızla devam ediliyor” diyor.
Sınırlama getirilmesi şart
Türker, “İhracat oranı dengede seyrederken artan bağ sahaları dikkate alındığında, yakın bir gelecekte üretim miktarının kontrol edilemez bir boyuta taşınacak olmasından büyük kaygı duymaktayım. Yanı sıra asma fidanının tarımsal desteklenme kapsamında olması bu olumsuz sorunu daha da çözülemez hale getiriyor. Üstelik üzümde fındık gibi arz fazlalığı sorunu var. Fındıkta arz fazlalığını gidermek için üreticilere söküm tazminatı ödeniyor, ancak üzümde hem böyle bir tazminat söz konusu değil, hem de fidan teşviki yapılıyor. Bu da ne yazık ki ileride büyük sorunlar yaşanmasına yol açacak. Dolayısıyla çözüm olarak mutlaka üretimin planlanması gerekiyor. Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli’nde belirlenmiş hedeflere uyularak bağ alanlarına sınırlama getirilmesini şart görüyoruz” diye konuştu.
Aydın'da fındık olmaz
Yaşar Holding, Türkiye’de tarıma dayalı sanayi ve gıda sektörünün öncüsüdür. Nedense bu konu çok fazla, daha doğrusu hak ettiği ölçüde medyada yer almaz. Özellikle 1970’li yıllarda o dönemin siyasi ideolojisinin dayatması sonucu ille de ağır sanayi diye bastırılırken, Selçuk Yaşar, “Türkiye’nin geleceği tarımsal sanayi ve gıda sektöründe” diyordu. Aradan kırk küsur yıl geçti ve zaman Yaşar’ı haklı çıkardı. Selçuk Bey’e Türk gıda sektörünün özel bir ödül vermesi gerekir. Aslında bu olgu başlı başına bir yazı konusudur ve ilk fırsatta bu gerçeği ayrıntısıyla yazmak istiyorum. Şimdi gelelim bugünkü konumuza...
Üreticiye eğitim
Yaşar Topluluğu tarafından kurulan Pınar Enstitüsü, gıda, sağlık ve beslenme konularında toplumu bilinçlendirmek ve kaliteli yaşam farkındalığı yaratmak amacıyla bilimsel projelere destek vermek ve eğitim faaliyetlerinde bulunmak misyonuyla çalışmalarını sürdürüyor. Enstitü öncülüğünde yürütülen ‘Sütümüzün Geleceği Bilinçli Ellerde Projesi” ile Eskişehir’de bin 400 yetiştiriciye hayvan bakımı ve sağlıklı üretim konularında eğitim verilmesi planlanıyor. Eskişehir ile birlikte 2014 yılında 4 binden fazla üretici eğitim almış olacak.
Yeni iş modeli
Eskişehir’de yapılan toplantıda söz alan Hedef A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Vekili Feyhan Yaşar, “Pınar Süt, 1973’te İzmir’de bulunduğu bölgeyi kalkındıran, harekete geçiren ve refah yaratan bir iş modeli ortaya koydu. Bu model sayesinde İzmir süt üretiminin başkenti oldu. İlerleyen yıllarda biz bu modeli Eskişehir’e taşıdık ve benzer bir ekonomik etki bu bölgede de gerçekleşti. Bu modelle tüm sektöre örnek oluşturduk. Tıpkı Ege, tıpkı İç Anadolu’da yarattığımız değeri, şimdi de Güneydoğu Anadolu Bölgemiz için yaratmaya soyunduk. Şanlıurfa fabrikamız aracılığıyla bu bölgedeki üreticilere de sürdürülebilir bir iş modeli öğreteceğiz” açıklamasını yapıyor.
Süt çok değerli
Çiğ süt eğitimlerinin önemine değinen Yaşar Holding İcra Başkanı Mehmet Aktaş: “Süt, doğası gereği pek çok paydaşı bir araya getiriyor. Hepimizin bu değeri nasıl daha iyi şartlarda üretip sunabileceğimizi, süt tüketim alışkanlığına ve toplum sağlığına nasıl katkı sunacağımızı düşünmemiz ve bunun için çalışmamız gerekiyor. Üreticilerimizin ihtiyaçlarına cevap verebilecek her türlü katkıyı sunmaya hazır olduğumuzu da bir kez daha belirtmek istiyorum” diyor.
Bilinçli üretim
“GIDADA israf konusuna gittikçe daha fazla önem vermemiz gerekiyor” diye yazmıştım. Bu konu dünyada sürekli tartışılır hale geldi. Bizde de öyle olması kaçınılmaz. Türkiye’de ekmek üretimi, tüketimi, tüketim alışkanlıkları, ekmeğin israfı ile israfın nerelerde ve ne şekilde gerçekleştiğini ortaya koyan ciddi araştırmalar var. Buna göre 250 gramlık standart ekmek üzerinden, Türkiye’de 2012’de günde yaklaşık 6 milyon ve yılda 2 milyar 170 milyon ekmek israf edildi. Bu, ülke genelinde üretilen toplam ekmeğin yüzde 5.9’unun israfı anlamına geliyor. İsrafın ekonomik büyüklüğü ise yılda 1.6 milyar liraya tekabül ediyor.
ÖNEMLİ GELİŞME - Bu arada, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın “Ekmek İsrafını Önleme Kampanyası” ile sağlanan faydanın ölçülmesi amacıyla 2013 sonunda yeni bir araştırma yapıldı. Sonuçta ekmek israfının bir önceki yıla göre yüzde 18 azaldığı ortaya çıktı. Bu azalışla ekmek israfı günde 4.9 milyon, yılda 1 milyar 790 milyon adede düşürülmüş oldu. Böylelikle günde 1 milyon 50 bin adet, yılda 384 milyon adet ekmeğin israf edilmesi önlendi. Bu gelişme iyi ama tabii ki yeterli değil. Hâlâ özellikle ekmek sektöründe büyük kayıplar söz konusu. Bu hususta farkındalığı daha da artırmamız şart.
ATIK YÖNETİMİ - Bu alanda diğer bir önemli konu ise gıda atıkları. Akdeniz’de faaliyet gösteren turizm gruplarından Paloma Hotels, “Gıda Atığını Önleyelim Projesi”ni bir yıl için hayata geçiriyor. Alınan sonuçlar dikkat çekici. Atık yönetiminin bilinçli biçimde yapılması, işletme maliyetlerinde bazı kalemlerde düşüş sağlıyor. Bunun üzerine mutfak yönetimi de bu yaklaşıma bağlı olarak menülerinde değişiklikler yapıyor. Paloma Hotels Mutfak Yöneticisi İsmail Gürsoy, “Üretim alanlarından geri dönen atıkların takibi ile üretim esnasındaki zayi izlenmeye başlandı. İlk adım olarak aynı bakış açısını kazandırabilmek için personele işbaşı eğitimleri verildi. Üretim esnasında nasıl daha az zayi çıkarabilecekleri konusunda daha duyarlı olmalarını sağlandı” diyor.
DAHA ÇOK KONUŞACAĞIZ - Yapılan açıklamada, yıllık menü planlaması uygulamasının hatalı olduğu, artık misafir profiline göre menü hazırlamanın atık yönetiminin bir parçası olduğu ifade ediliyor. Ayrıca, plansız satın alma ve stoktan kaynaklanan gıda atıkları takip edilerek, maliyet avantajları sağlanıyor. Gürsoy, “Plansız satın alma, maliyet kadar çevreye de zararlı. Çünkü siz sadece ürünü değil, ürünün ambalajını da atıyorsunuz” diye konuşuyor. Bunlar hem yeni, hem farklı konular. Ama önümüzdeki yıllarda gıda israfı ve atıkları sorununu çok konuşacağımız kesin. Çünkü milyarlarca dolarlık üretim ve ekonomik kayıplardan söz ediyoruz.