Adını arayan ülke

Sonra Demir Perde dağıldı ve biz büyüdüğümüzde artık ortada Çekoslavakya diye bir ülke de kalmamıştı.

Çekoslavakya, 1993 yılında Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ikiye bölününce tarihe karışmış oldu.

Aradan 20 yıl geçti. Ancak Çekoslavakya sonra Çek Cumhuriyeti'nin ne adıyla ilgili tartışmalar ne de talihsizlikler yakasını bıraktı.

ÇEÇENLER OLDU ÇEKLER

Misal, Nisan'da ABD'nin Boston kentinde düzenlenen bombalı saldırıyı "Çeçen" iki kardeşin düzenlendiğinin anlaşılması üzerine bazıları Çeçenistan'ı Çek Cumhuriyeti ile karıştırmıştı.

Hatta sosyal medya üzerinde, "Ne bekliyoruz, Çekleri bombalayalım" minvalinde kampanyalar başlatılınca, Çek Cumhuriyeti'nin Washington büyükelçisi açıklama yapmak zorunda kalmış ve "Çeçenistan Kafkasya'da, biz Avrupa'dayız. İki yer birbirinden çok farklı" demişti.

Boston bombalarıyla belki zirve noktasına çıktı ama Çeklerin ülkelerinin adı merkezinde verdikleri mücadele yeni ve sadece dışarıya karşı değil.

Esas mücadele kendi içlerinde. Zira, Çek Cumhuriyeti neredeyse kurulduğu günden bu yana ülkenin yönetim şekli, demokrasiye geçişinin yanında bir adını tartışıyor, hala.

ÇEKYA, ÇEŞKO, ÇEK CUMHURİYETİ

Komünizm yıkıldığında ülke ikiye bölündü. Slovaklar için isim seçimi kolaydı: Yeni ülkenin adı Slovakya oldu.

Çek Cumhuriyeti için ise birden fazla seçenek vardı. Çekya, Çeşko ve Çek Cumhuriyeti bunlar arasındaydı.

Sonunda, yeni ülkenin liderleri Çek Cumhuriyeti'ni tercih etti. Zira Çeşko, halk dilinde ülkenin kısa adı gibi kullanılıyordu, resmi bir yanı pek yoktu.

Çekya'nın ise tarihi bir anlamı olması ve Çek Cumhuriyeti'nin bulunduğu topraklarda kurulan tarihi devletin adı olmasından Avrupa'nın göbeğinde kurulan bu yeni ülkeyle ilgili gereksiz bir tedirginlik yapacağını düşündüler.

Bu nedenle Çek Cumhuriyeti tercih edildi. Ancak Çekya'dan da tamamen vazgeçilmedi.

O dönemde yurtdışı temsilciliklere ve diğer bürokratlara ülkenin resmi uzun adının "Çek Cumhuriyeti", kısa adının da "Çekya" olarak kullanılması talimatı verildi.

İSİM TARTIŞMASI HALA SÜRÜYOR

Ancak, hem mevcut hassasiyetlerden hem de ülkenin üzerinden Çekoslavakya izini silip, yeni adını dünyaya öğretme telaşından Çekya o yıllarda pek kullanılmadı.

Çek Cumhuriyeti, iyiden iyiye herkesin diline oturdu, aradan geçen zamanla birlikte de Çekoslavakya hafızalarda da tarihe karıştı.

İsim tarihe karıştı, karışmasına ama Çek Cumhuriyeti'nde isim tartışması bir türlü eskiyemedi.

Ülkenin adının Çekya olması gerektiğini gereken ve bu konuda yoğun çalışmalar yürüten güçlü sivil toplum kuruluşları var.

Bunların en güçlüsü Sivil Çekya İnisiyatifi. O kadar kararlılar ki, Wikipedia'da İngilizce Çek Cumhuriyeti başlığı altına Çekya ile ilgili paragrafı her eklediklerinde çıkartılması üzerine Wikipedia ile hukuk savaşı bile başlatmış durumdalar.

Bu arada az sayıda da olsa hem dünyada hem de Türkiye Çekya'yı kullanmaya başlayan uzmanlar, akademisyenler ve hatta gazeteciler de ortaya çıkmaya başladı.

Ancak bu terim bir türlü alışkanlığa dönüşmedi.

HAYAT ÖPÜCÜ SÜRPRİZ BİR İSİMDEN

Pek de alışkanlığa dönüşecekmiş gibi durmuyorken, bu hafta içinde hiç beklenmedik bir yerden "Çekya" çabalarına hayat öpücüğü geldi.

Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Miloş Zeman, üç günlük bir ziyaret için İsrail'e gitti.

Burada İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile görüştü.

Sonra iki lider ortak basın toplantısı düzenledi. Peres, basın toplantısının açılış konuşmasında Çek Cumhuriyeti yerine Çekya adını kullandı.

Zeman da İsrailli muadiline "Çekya'yı kullandığı için teşekkür etti".

Böylece ilk kez bir dünya lideri, resmi bir ortamda Çekya adını kullanmış oldu.

Yaşanan bu olay, Çekya cephesine önemli bir rüzgar sağlamış gibi görünüyor.

Bu rüzgar, kimi nereye götürür şimdiden kestirmek güç.

Ancak yaygınlaştıkça, Çekoslovakya'dan sonra Çek Cumhuriyeti'ne nasıl geçildiyse, yeni isim de aynı hızla alışkanlığa dönüşebilir.

Tabi bir 20 yıl sonra tekrar değiştirmeye kalkmazlarsa...

#04 Ekim 2013 ABD'yi kapatan adam
#27 Eylül 2013 Artık endişelenmek için daha çok nedenimiz var
#20 Eylül 2013 New York'un bu yılki yıldızı kim olacak?
#13 Eylül 2013 İstanbul'da en erken 2032'de görüşmek üzere...
#06 Eylül 2013 Bu adamla birlikte savaşa girilir mi?

YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN >>