Kocatepe fotoğrafı nasıl ikonikleşti
MUSTAFA Kemal Atatürk’ün Kocatepe’de Büyük Taarruz sırasında Etem Tem tarafından çekilen kayalıklar üzerindeki düşünceli fotoğrafı Kurtuluş Savaşı’nın en önemli sembollerden biri.
Anılarında “Başkumandan’ın buradaki bu vaziyetini tarihe gösterebilmek şerefi benim objektifime düştüğü için ne kadar övünsem haklıyım zannederim” diyen Etem Tem’in savaş sırasında çektiği pek çok fotoğraf var.
Ama aralarında ikonikleşen Kocatepe fotoğrafı oldu. Savaşın, zaferin, bağımsızlığın, Cumhuriyet’in, Atatürk’ün görsel imajı haline geldi. Bir simge oldu.
Bayraktan paraya, dergi ve kitap kapaklarından afişlere, pullardan hediyelik eşyaya, çakmaktan kol düğmesine, anahtarlığa, rozetten kapak açacağına, araba camına kadar her yerde karşımıza çıkıyor artık.
Matematik profesörü, tarih araştırmacısı ve koleksiyoner Haluk Oral’ın 20 yıl kadar önce dikkatini çekmiş Kocatepe’deki Atatürk fotoğrafının bir imaja dönüşüp böylesine yaygın kullanımı. Ve üzerinde bu görselin basılı olduğu objeleri toplamaya başlamış.
Şimdi Türk edebiyatının hemen bütün adlarının imzalı kitaplarının, fotoğraflarının, tarihi belgenin yanında hatırı sayılır bir Kocatepe obje, belge ve kitap koleksiyonuna sahip.
Görsele yapılan müdahaleler, yeniden yorumlamalar, çizimler, kadrajlamalarla bir imajın zamanla nasıl değiştiğinin de izini sürmek mümkün bu koleksiyondan.
ATATÜRK İLE RUTKAY AZİZ’İ KARIŞTIRDILAR
Her 30 Ağustos tarihinde Milli Piyango biletlerinin üzerine basılan Kocatepe görselinde yapılan bir hatayı da bu koleksiyonu oluştururken fark etmiş Haluk Oral.
Milli Piyango’nun 1996 ve 1997’deki 30 Ağustos biletlerinde Mustafa Kemal yerine Rutkay Aziz’in siluetinin kullanıldığını tespit etti.
1994 TRT yapımı ‘Kurtuluş’ dizisinde Rutkay Aziz’in oynadığı Kocatepe sahnesi öylesine başarılı çekilmişti ki, gerçekliğine sadece televizyon izleyicilerini değil, Milli Piyango İdaresi’ni bile inandırmıştı.
Senaryosunu Turgut Özakman’ın yazdığı ve Kurtuluş Savaşı’nı konu alan ‘Kurtuluş Dizisi’ 1994 yılında TRT’de yayımlanmış ve büyük ilgi görmüştü. Mustafa Kemal Paşa’yı Rutkay Aziz’in, İsmet Paşa’yı Savaş Dinçel’in canlandırdığı dizi büyük bir titizlikle ve gerçek mekânlarda çekilir.
Çekimdeki titizlik ve ortaya çıkan görsel o kadar inandırıcıdır ki Milli Piyango idaresi bile Etem Tem’in çektiği ‘Mustafa Kemal Kocatepe’de’ fotoğrafının yerine iki yıl Rutkay Aziz’li görseli kullanır.
