Kritik ziyaret

Size hem Türkiye açısından tarihi, hem de Türk-Rus ilişkileri açısından son derece kritik ziyaretin nasıl başladığını, havayı ve neler konuşulduğunu aktarmaya çalışacağım.

KRİTİK ZİYARETİN YOLCULARI

Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığındaki heyette, başından beri müzakereleri sürdüren Milli Savunma Bakanı Akar, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, MİT Başkanı Hakan Fidan yer aldı. Cumhurbaşkanı alışık olunduğu üzere yola çıkmadan önce bir basın toplantısı düzenlemedi. Uçakta geleneği bozmadı, havalandıktan sonra uçağın içinde tur atarak herkesle sohbet etti. Her ne kadar sohbet edilse de gerginlik ve yapılacak görüşmelerin önemi heyetin yüzüne yansımıştı.

RUSLAR ŞU ANA KADAR NE DEDİ?

* Bugüne kadar yapılan görüşmelerde Ruslar artık Soçi sınırlarının kalmadığını söyledi. Sahadaki yeni gerçeklik üzerinden konuşulması gerektiğini düşünüyorlar.

* İstekleri, Türkiye’nin M-4 ve M-5 karayolunun gerisine, kuzeyine çekilmesi. Bunu sadece Türkiye’ye söylemediler. Rusya Devlet Başkanı bu talebini telefonda Almanya Şansölyesi Merkel’e de iletti. Merkel bu talebi Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de konuştu.

* Yeni gerçeklikten hareketle yeni bir haritadan bahsediyorlar. Karayolu denetimlerinin rejimde kalması gerektiği mesajını da verdiler.

* Görüşmelerde sahada yeni bir gerçeklik varken, rejimin eski yerine çekilmesini sağlamanın mümkün olmayacağı mesajını verdiler.

* Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile telefon görüşmesinde “taziyelerini” iletti. Bunun ötesinde Türkiye’nin acısına dair konuşmadı. Cumhurbaşkanı’nın Putin’e karşı hislerini, üzgün ve kırgın olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır.

ANKARA’YA GÖRE RUSYA’NIN STRATEJİSİ

* Ankara’ya göre Rusya, şehitlerimizin ardından Türkiye’nin karşılık vermesine belli bir noktaya kadar sessiz kaldı. Böylece Esad rejimine “Arkandan çekilirsem zor sürece girersin, kaybedersin” mesajını verdi.

* Rus yetkililerin, Türk ve Batılı yetkililerle yaptıkları görüşmelerde açık biçimde, “NATO’nun harekete geçemeyeceğini biliyoruz” tavrını ortaya koyduğu söyleniyor. Ankara’ya göre Rusya, Batı’ya “İdlib konusunda benimle konuşun” mesajını verdi.

* Yine Ankara’ya göre İsrail’e dokunmadığını dünya kamuoyuna gösterdi.

TÜRKİYE’NİN KIRMIZI ÇİZGİLERİ

* Türkiye görüşmelere “Derhal ateşkes başlasın” isteği ile gidiyor. Soçi Mutabakatı’nın yeniden hayata geçirilmesi istenecek. Bunun için Ankara’nın formülü, ateşkesin hemen ilan edilmesi, rejimin çekilmesi için kademeli bir plan hazırlanması.

* Rusya’nın sahadaki gerçeklik doğrultusunda yeni talepleri konuşulacak. Türkiye, güvenli bölgenin aynı zamanda uçuşa yasak bölge olmasını istiyor. İdlib’in büyük bölümünün rejim kontrolüne bırakılmasına ve yol kontrollerinin rejim tarafından yapılmasına karşı.

AMERİKALILAR İLE NE KONUŞULDU?

* Ankara, Amerikalı heyete gelinen noktayı anlattı, Türkiye’nin hava savunma sistemlerine olan ihtiyacı anlatıldı. Patriot konuşlanmasının önemi vurgulandı. Geçici konuşlanmanın ABD tarafından yapılmasa da diğer NATO müttefiklerince, örneğin Almanya ya da Fransa tarafından yapılabileceği belirtildi.

* ABD’liler masaya bir kere daha S-400’ler meselesini getirdi. S-400’lerin aktive edilmemesini istediler.

* Füze başta olmak üzere mühimmat alımı için destek istendi. “Parasını ödediğimiz mühimmatları teslim edin, paramızı ödeyerek yenilerini alabilelim” denildi.

MÜLTECİLER SORUNU

* Ankara, mülteci meselesine bir bütün olarak bakıyor. AB komisyonu bir çalışma yürütüyor. Ankara, “Çalışma niye bir haftada bitmedi” sorusunu yöneltti. Türkiye için mali destek tek başına yeterli değil. Türkiye konuya Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, müzakerelerin yeniden canlanması, vize muafiyetini de içeren bir paket olarak bakıyor. AB’nin de bu şekilde bir plan hazırlamasını istiyor.