Geciken adalet sorunu ve çözümü

Haklı olarak özellikle muhalefet “yirmi yıllık iktidarda neden bu eksiklikler giderilmedi?” sorusunu gündeme getirebilir. Ancak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 24. Dönem Adli Yargı Hâkim ve Cumhuriyet Savcıları Kura Töreni’nde yaptığı konuşmadaki şu cümlelere sanırım kimsenin itirazı olmayacaktır. Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasında geçen şu cümleler aynı zamanda eksiklikleri ve sorunları da ortaya koyuyor:

“Temel hak ve özgürlerin teminat altına alınmadığı, adaletin sağlanmadığı, adalete güvenin zedelendiği bir toplumda siyasi iradenin ekonomik  kalkınma ve ilerleme yönünde yapacağı hamlelerde eksik kalmaya mahkûmdur.”

“Sadece modern ve ihtişamlı binalar yapmakla adaletin tesis edilmeyeceği de bir gerçektir.”

“Temel şart, güçlü tarafsız ve bağımsız ve uluslararası normları özümsemiş bir hukuk sisteminin varlığıdır.”

“Vicdanınızla kararlarınız arasına hiç kimsenin, hiçbir gücün ,hiçbir maddi değerin girmesine müsaade etmeyin.”

“Geciken adalet adalet değildir.”

YARGI TEŞKİLATININ İNSAN KAYNAĞI

Tarafsız ve bağımsız yargı kadar, adaletin gecikmemesi de temel beklenti. Bunun için de hâkim, savcı ve diğer personel sayısının iş yüküyle orantılı bir seviyeye getirilmesi, davaların makul sürede tamamlanması için olmazsa olmaz. Yani insan kaynağındaki açık mutlaka giderilmeli. Üstelik FETÖ operasyonları ve mücadele kapsamında 3 bin 968 hâkim ve savcı görevden alınmıştı. Peki gelinen noktada Türkiye’de durum ne?

Dün yapılan kura töreni ile hâkim ve savcı sayısı 22 bin 859’a çıktı.

Bugün itibariyle 145 bin 312 adalet personeli görevde.

Hâkim ve savcı sayısı artırılırken hem iş yükü dikkate alınıyor hem de Avrupa Konseyi ortalaması. Avrupa Konseyi Adeletin Etkinliği Komisyonu (CEPEJ) üye ülkelerin adli sistemlerini iki yılda bir raporluyor. Yeni rapor 2022 yılında çıkacak. 22 Ekim 2020 tarihli son rapora bakacak olursak:

Türkiye, 100 bin kişiye düşen hâkim sayısında 26. sırada yer alıyor.

Artış sağlayan ülkeler arasında yüzde 65 ile birinci sırada.

100 bin kişiye düşen güncel hâkim sayısı 18.04.

Türkiye savcı sayısında ise 35. sırada.

Artış sağlayan ülkeler arasında ise yüzde 27’lik oranla 8. en fazla artış sağlayan ülke.

100 bin kişiye düşen güncel savcı sayısı 8.27.

Avrupa Konseyi ülkelerinin ortalamalarına gelince:

100 bin kişiye düşen hâkim sayısının ortalaması 21.4.

100 bin kişiye düşen savcı sayısının ortalaması 12.1.

Adalet Bakanlığı “Artış sağlayan ülkelerde ilk sıraları” koruyarak, Avrupa ortalamasını yakalamayı hedefliyor.

KADINLARIN BAŞARISI

Merak ettiğim bir diğer konu ise kadınların oranıydı. CEPEJ raporunda Türkiye’yi hâkim ve savcıların işe alım ve terfi süreçlerinde, cinsiyet eşitliğine önem veren ve bu alanda belirli önlemler alan sayılı ülkeler arasında gösterdi. Gelelim verilere:

Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında bin 847 olan kadın hâkim-savcı sayısı yüzde 330 artırılarak, 7 bin 945 oldu.

Türkiye’de hâkimler arasında kadınların oranı yüzde 46.

İlk derece mahkemeler dikkate alındığında ise kadın hâkimlerin erkek hâkimlere oranı yüzde 50.2.

OECD’nin 2021 raporuna göre ise Türkiye önceki veri dönemine göre, 5 yüzdelik puan artışı gösterdi. Bu artışla Türkiye’nin yargı alanında kadınların rolünü en fazla artıran ülke olduğu ifade edildi.

Kadınların da adalet teşkilatının da bu başarısını tebrik ediyorum ve kadınların sayısının daha da artmasını temenni ediyorum.