Teknoloji şirketlerinin çocuk işçileri

Bunların yaklaşık yarısı sağlıkları için tehlikeli ortamlarda çalışıyor ve neredeyse yarısı 11 yaş altında. Nereden bakarsanız büyük bir problem dünya için. Büyük şirketler de tedarik zincirlerinde çocuk işçi olduğu suçlamalarıyla çok sık karşı karşıya kalıyor ve bu konuda daha sorumlu ve şeffaf davranmak zorunda kalıyorlar.

Bugün konumuz bu değil, bahsetmek istediğim spesifik bir alan var: telefonlarımızın içinde çalışanlar, mesela 3 yaşındaki Siri ya da 6 yaşındaki Google Asistan.

Yaşlarını nereden mi çıkarıyorum? Çinli araştırmacıların yaptığı IQ testinden. Şimdi bazı soru ve cevaplarla detayına inelim.

IQ testi nedir? Psikolog Alfred Binet'nin özellikle öğrencilerin zihinsel gelişmişliklerini ölçmek için tasarladığı yöntem. Bugün en yaygın kullanılan testte içinde aritmetik, kelime haznesi, şekil gruplama gibi sorular olan 14 bölüm mevcut. Son günlerde Amerikan başkanıyla dışişleri bakanının arasında tartışma konusu da olan IQ, eleştirilere rağmen (örneğin zekanın çok boyutlu olduğunu tam dikkate almaması) hala en kabul gören zeka ölçütü.

Akıllı asistanların IQ'su kaçmış? En yükseği 47 ile Google, sonra 33 ile Çinli Baidu, 32 ile Microsoft Bing. Apple hayranlarına kötü bir haber: Siri'nin IQ'su 24.

Peki bu ne demek, iyi mi kötü mü? Ortalama insanın IQ'su 100, 130 üzeri ise çok zeki sayılıyor. Asistanları değerlendiren test 6 yaşındaki bir çocuğun IQ'sunu 55 olarak ölçmüş. Google'ın 2014'teki testte 26 aldığını düşünürsek 47'ye gelmiş olması oldukça hızlı. Ama hala 6 yaş çocuğunun gerisinde ve önemli 'insani' farklar var. Örneğin 6 yaşındaki bir çocuk geleceği düşünebiliyor, dünyadaki yerini daha iyi anlamış durumda ve en büyük derdi arkadaşları arasında kabul görmek. Ya da 3 yaşındaki bir çocuk muhteşem bir hayal gücüyle dolabındaki uzaylıyla arkadaşlık kurabiliyor. Burada göz önüne almamız gereken şey bu tür asistanların spesifik bazı işleri yapmak için tasarlandığı ve genel yapay zeka uygulamaları olmadığı. Telefonunuzdaki Siri'nin diğer Siri'ler tarafından kabul görüp görmemesi çok umrunda değildir herhalde.

Yapay zekanın gelişmişliğinin ölçütü nedir? Tarihten gelen en önemli test Imitation Game filminde hayatını izlediğimiz Alan Turing'in ortaya attığı Turing testi. Bu da bir insanla iletişim kuran bir bilgisayarın o kişiye kendinin de insan olduğunu düşündürtmesi (yani yutturması). Her ne kadar 13 yaşında bir Ukraynalı erkek çocuğu olduğuna birilerini ikna etmiş bir chatbot varsa da (adı Eugene) bu testi geçen genel kabul görmüş bir uygulama yok henüz.

İnsan zekası seviyesinde yapay zeka ne zaman gelecek? Bilim adamlarına yapılan ankette katılımcıların %40'ından fazlası bunun 2030 yılında, %25'i 2050 yılında, %30'u 2100 yılından sonra gerçekleşeceğini düşünüyor. %2'sine göre ise hiç bir zaman. Benim tek bildiğim 2030'un aşırı iyimser olduğu.

Peki bu dünyanın sonu mu? Kime sorduğunuza bağlı. Stephen Hawking ya da Elon Musk'a sorarsanız 'Muhtemelen', Bill Gates'e sorarsanız 'Yok canım'.

Internet Siri'ye sorulan komik soru ve cevaplarla dolu. Şarkı söylemesini istediğinizde 'Hoşuna gideceğini sanmam' diyor örneğin. Ya da 'Bazı şeyleri anlamıyorsun' dediğinizde 'Ne yazık ki henüz mükemmel değilim' diye cevap veriyor. Mükemmel olmayabilir ama bir Bob Dylan hayranı olan Steve Jobs'u duysa çok memnun edecek bir cevabıyla benim kalbimi fethetmiş durumda (İngilizce için kusura bakmayın): '

Soru: How many roads must a man walk down (before you can call him a man)?
Cevap: The answer, my friend, is blowin' in the wind