Hadi Uluengin: Dil ve ittifak

Hadi ULUENGİN

Sanmayın ki bütün Fransızlar ezelden beri Voltaire lisanı konuşmuşlardır.

Ne münasebet! Frank kavminin Cermenlerden ayrışarak Almancadan farklı bir lugat üretmeye başlaması 9. yüzyıl sonuna uzanır. Daha önce Fransızca yoktur.

Ama, 1789 Devrimi'nin Burbon hanedanı dilini empoze etmesine rağmen batıda Brötonlar, güneyde Oksitanlar, doğuda Alzaslılar veya dağda Savoyardlar, ülke içinde yaşayan pek çok halk meramını kendi lehçesiyle anlatmayı sürdürmüştür.

Esas dönüşüm 1914-1918 savaşının herc-ü mercü sayesinde gerçekleşmiştir.

Ordu burada da harmanlayıcı rol oynamıştır ve ölüm siperlerinden dönebilen gaziler cephenin ortak Fransızcasını köylerine ve şehirlerine taşımışlardır.

Bir de laf aramızda, Fransevi kelamları kem küm olduğu için Paris'in hödük ve tehlikeli saydığı Brötonlar sömürge neferleriyle birlikte, ‘zaiyat taburu’ sıfatıyla Prusya mitralyözleri önüne ‘ilk telef’ hattında sürülmüşlerdir.

Nihayetinde de Fransızca tüm ülke ahalisinin anadiline dönüşmüştür.

Ve bu Fransızca yüzünden şimdi Paris'te kıyamet kopuyor...

* * *

EFENDİM, gayet esnek olan ve azınlık lisanlarına belirli haklar getiren ‘Avrupa Yerel Diller Sözleşmesi’ni Fransa da onaylamaya karar vermişti ki, Jakoben anayasayla çeliştiğinden kanunda hafif değişiklik yapmak gerekiyordu.

Oysa çarşamba günü Cumhurbaşkanı Jacques Chirac bu değişikliği reddetti.

Aman hazret n'oluyoruz üç yıl önce resmen okeyleyip, bir ay önce de bakana paraf yetkisi veren sen değil miydin demeye kalmadı, biri ‘sol’, biri ‘sağ’ iki ‘nasyonal cumhuriyetçi’ Elysee Sarayı'nın imdadına hızır gibi yetişti.

‘Sol’ yaftalı zat, mikroskopik partisine rağmen koalisyon içi dengelerden dolayı Jospin hükümetinde içişleri bakanlığını yürüten ve Saddam'a hayranlığı, Miloseviç'e bağlılığı, AB'ye düşmanlığıyla nam salmış Jean Pierre Chevenement.

‘Sağ’ cenahtaki hazret ise faşistlerle kırıştıran ve ‘de Gaulle’cülük' adına diğer liberallere beddua savuran gedikli dinozor Charles Pasqua.

Bunlar derhal, ‘sözleşme imzalanırsa Fransa ‘Balkanlaşır' ve ulus devlet elden gider' yaygarasıyla Chirac'ın işgüzarlığını pohpohlamaya koyuldular.

Al bir ‘nasyonal cumhuriyetçi'yi, vur diğer ‘nasyonal cumhuriyetçi'ye!

* * *

AÇIK, Jacques Chirac oportünist manevra yapıyor. Son oylamada Pasqua ‘sağ' liderliği kazandı ya, Chirac başkanlık seçiminde hem O'ndan destek isteyecek, hem de ‘sol' hükümet bünyesinde nifak fışfıklayarak bir taşla iki kuş vuracak.

Fakat esas noktayı ‘nasyonal cumhuriyetçi' mukaddes ittifak oluşturuyor.

O ittifak ki, eski gerillacı Regis Debray'den faşizan muhafazakar Charles Pasqua'ya ve Çetnik yalakası Jean Pierre Chevenement'dan sicilli faşist Jean Marie Lepen'e Fransa'da özgürlükçü demokrasiye, liberal ekonomiye ve küresel dinamiğe en az uzak ne kadar güç varsa, onların hepsini birden birleştiriyor.

Molozlar, köhneler, antikalar ve paranoyaklar tek bir cepheye koşuşuyor.

* * *

YAHU, zaten ‘de facto' mevcut olan durum yasallaşsa, yani resmi lisanın ve zorunlu öğretimin Fransızca kalması kaydıyla Brötonlar, Korsikalılar veya Basklar kendi dilleriyle biraz daha haşır neşir olsalar kıyamet mi kopacak?

Artık folklorik bir kültürel öge olmaktan zerre kadar öteye gitmeyen bu lehçeler, bu ağızlar, bu diyalektler kullanılsa Fransa parçalanacak mı?

Bir-iki sivri akıllı hariç hangi Oksitan, hangi Alzaslı, hangi Savoyard ‘bağımsızlık' talebiyle ortaya çıkacak? Çıksa bile kaç enayi cezbedebilecek?

Ama yok, faşist-komünist ve ‘sağ'-‘sol' ‘nasyonal cumhuriyetçi'lerin paranoyak beyni ve kaz kafası 210 yıl önceye takılmış kalmış bir kere, mozaik renkliliğini ve farklılık zenginliğini hadımlayarak aynı şablonu üretecekler.

Dünyanın dinamiğine ve hayatın gidişatına karşı kutsal ittifak yapacaklar.

Yapsınlar yapsınlar bakalım, artık onların ömrü kısa ve günleri sayılıdır.

Bir de, ben böyle bir mukaddes ittifağı başka yerden tanıyor muydum?..