Hadi Uluengin: borsa.kraş.com

Hadi ULUENGİN

Altı Nisan'da ‘Kraş’ başlığıyla yayınlamış olduğum yazı şöyle bitiyordu: ‘Dünya iktisadiyatında taşlar henüz yerine oturmadı. (...) Müthiş dinamik aynı zamanda müthiş bir kaosu ve kırılganlığı da beraberinde getiriyor.

Özellikle, yeni teknolojiler ekonomisinde varsayımla belirlenen kıstaslar çoğu kez nesnel gerçekle çelişiyor ve hak ettiğinin üzerinde prim yapıyor.’

* * *

MÜNECCİMBAŞI değilim ama yukarıdaki makaleden tam bir hafta sonra, cuma günü, New York'un ‘yeni teknolojiler’ borsası ‘NASDAQ’ balıklama dalışa geçti.

Tek bir seansta yüzde 9,67 değer yitirdi. Bu oran, ‘Dow Jones’ endeksinin dibe vurduğu 1987 ‘Kara Perşembe’sinden beri en radikal düşüşe tekabül ediyor.

Zaten, geleneksel değerlerin tahtası olan aynı ‘Dow Jones’ yine cuma akşamı kapanışında ‘NASDAQ’ın etkisiyle yüzde 5,66 kayıp gösteriyordu.

Bütün ümitler Hızır gibi imdada yetişen iki günlük molaya bağlandı.

Dolayısıyla, borsacılar biten hafta sonunu pazartesinin ‘sukunet’ getirmesi duasıyla geçirdiler ve teskin edici ilaçları kepçeyle yuttular.

* * *

DÜN ben bu satırları yazmaya oturduğumda, saat farkından dolayı, Atlantik ötesinin Wall Street'i henüz faaliyete geçmemişti.

Buna karşılık, ‘Reuters’ ajansı Tokyo mahreçli bülteninde yüzde 7'lik bir kayıp haberi veriyordu. Gazetecilere açıklama yapan Japonya Başbakanı'nın da hükümetin borsaya destek müdahelesinden söz ettiğini bildiriyordu.

Aynı ajans Londra, Paris ve Frankfurt borsalarının ise seans başlangıcında ortalama yüzde 5 değer yitirdiklerini ve eğilimin inişte olduğunu duyuruyordu.

Her halükarda, siz elinizdeki gazeteyi okuduğunuzda, esas belirleyicilik taşıyan New York sonuçları ‘Hürriyet’in gece baskısına yetişeceğinden, dünkü pazartesinin ‘kara’ mı, yoksa ‘gri’ mi noktalandığını öğrenmiş olacaksınız.

Umalım ki, renk mümkün mertebe açık bir tona temayül göstermiş olsun...

* * *

TAMAM umalım da, yukarıdaki gelişme 6 Nisan'da yazdıklarımı teyid ediyor.

Çünkü, ‘geçiş dönemi’ yaşayan dünya ekonomisi spekülatör ve küçük tasarruf sahiplerinin ‘yeni’ kelimesindeki cazibe nedeniyle ‘eski’yi neredeyse tamamen boşlayarak ‘yeni teknolojilere’ yönelmesinden; dolayısıyla, aynı spekülatör ve tasarrufçuların aslında o kadar fazla reel kar yapmayan bu sektör firmalarına yapay değer biçmesinden ötürü, şu an biraz sırat köprüsü üzerinde geziniyor.

Elektronik posta adresinde ‘www.şişir/şişir.Allah/kerim.com’ yazıyor.

Cuma sabahı Washington'da yayınlanan tüketici fiyatlarında Mart ortalaması beklenenin üzerinde mi gösterdi, yüksek enflasyon ve faiz paniği ortalığı aniden sarıyor ve bir saat sonra New York'ta ‘NASDAQ’ endeksi dibe vuruyor.

Onu derhal yine New York'un ‘Dow Jones’i, pazartesiden itibaren de Tokyo' nun, Londra'nın, Paris'in, Frankfurt'un, Zürih'in tahtaları izliyor.

Aslında her zaman ‘iskambilden şato’ özelliği göstermiş olan borsa sistemi bu defa daha da kırılganlaşarak ‘iskambilden klube’ hüviyetine bürünüyor.

‘Küreselleşme’ sayesinde ‘çıkış’ta evrensellik kazanan bu sistem, yine aynı ‘küreselleşme’den ötürü tabii ki ‘iniş’te de evrensel boyutla donanıyor.

Pazartesi kara mı geçecek, gri mi sorusu da hafta sonu dünyayı uyutmuyor!

* * *

‘KARA’ mı, ‘gri’ mi geçti bilmiyorum ama ben bu kez orta vadede iyimserim.

Sanırım ki, dünkü pazartesi sonrasında taşlar yavaş yavaş yerine oturacak.

‘Yeni teknolojiler’ sektörü gerçek seviyesine inerken, istihdam yaratan ve somut artı değer üreten ‘eski’ (!) geleneksel sektörler tekrar rağbet bulacak.

Çok kolay tu kaka edilmiş bir ‘bit pazarı’na (!) yine rahmet yağacak.

Eh n'apalım, üfürülmüş ‘bilişim’ teknojilerinin elektronik posta adresinde de belki bir müddet ‘www.şişirme/borsa/kraş.com’ yazacak...