İlber Hoca zeytinliklerin koruyucu meleği

11 yıl önce ne zeytin ağaçlarının sayısını bilirdik, ne de kişi başı zeytinyağı tüketiminin ne olduğunu.

Bu yıl “Zeytin varsa, Hayat var” sloganını benimseyen Ayvalık şenliğinin iki kahramanı vardı

Biri, Ayvalık’ta yazlığı olan dolayısıyla zeytin ağacını iyi bilen ünlü tarihçimiz Prof. Dr. İlber Ortaylı.

Diğeri Anadolu’nun zeytin çeşitlerinin tespit edilmesi, korunması ve bu çeşitlerden elde edilecek zeytinyağının dünyada tanıtılmasına uğraşan Nar Gourmet.

Profesör Ortaylı çocukluğunda Marmara’nın çevresinin zeytinliklerle dolu olduğunu belirterek, bunların yok edilerek imara açıldığını söylüyor.

Zeytinin demokrasi gibi her yerde olmadığını da söyleyen İlber Hoca, zeytinliklerin tahrip edilmesiyle facialara yol açıldığını belirtiyor.

Ortaylı vahşi kentleşme ve varlığına göz diken maden sektörü karşısında çaresiz zeytinliklerin koruyucu meleği gibi.

Çevre, doğa vurgularken haklı çünkü Ayvalık’ta iklim değişikliğinin zeytin hasadını nasıl etkilediği sık sık gündeme geliyor.

Kürşat Zeytinyağları’nın sahibi Mustafa Kürşat “İklim değişikliğinin etkisini gözlerimle görüyorum. Üretim için büyük tehdit” diyor.

İki yılda bir ağaçtan 100 kilo zeytin alırken şimdi bunun 75 kiloya düştüğünü söylüyor.
Üretim düşünce fiyatların artması kaçınılmaz.
Fiyatlar artınca tüketimin kişi başı 2 kilodan Ayvalık Belediye Başkanı Rahmi Gencer’in işaret ettiği 5 kiloluk hedefe çıkması da hayal.

Tarım uzmanı gazeteci Ali Ekber Yıldırım’ın tespitleri tabloyu özetliyor:
2004 yılından bu yana ağaç sayısı 90 milyondan 170 milyona çıktı ama 2015 yılı için 450 bin ton olarak hedeflenen zeytinyağı 143 bin tonda kaldı.

Ağaç sayısı fazlalaşmış ama üretim yerinde saymış.

İklim değişikliği en büyük neden ama “daha çok zeytin ağacı” kampanyasında doğru zeytin çeşidinin doğru yere ekilmemesi yani planlama yapılmamış olmasını da hesaba katalım.

Dünya Bankası’nın yeni raporuna göre iklim değişikliği 2030 yılında 100 milyon yoksul yaratacak.

Bizim zeytincileri şimdiden etkilemeye başladığına göre durum çok vahim.

Zeytinlikte mobil bir zeytinyağı fabrikası

BU toprakların yüzyıllardır en eski, en değerli ürünü olan zeytin Nar Gourmet’nin Genel Müdürü Samir Bayraktar’ın hayatının odağında.

Nar Gourmet, ABD’de yaşayan bilim ve iş insanı Yalçın Ayaslı’nın Borajet, Armaggan’nın yanı sıra sahibi olduğu bir şirket.

Genel Müdürü Samir Bayraktar ise İbrahim Betil’in “Toplum Gönüllüsü” gençlerinden biri olarak ideallerinin peşinden koşan biri.

Zeytini kendi çoğrafyasında zeytinyağına dönüştürmek için kolları sıvamış ve kompakt bir zeytinyağı fabrikasını barındıran TIR ile Anadolu yollarına düşmüş.

Ayvalık’ta Mutluköy zeytinliklerinde dallarından kopartılan zeytini soğuk sıkma yöntemiyle zeytinyağına dönüştüren TIR’ı birlikte gezdiğimiz Bayraktar “amacımız tüm bölgelerin zengin gen kaynaklarını bilimsel olarak ortaya çıkartmak, incelemek” diyor.

Mardin’in Halhal, Antakya’nın Savrani, Mersin’in Sarıulak zeytin çeşitlerini Nar Gourmet sayesinde hem biz daha iyi tanıyacağız, hem dünya.

Zira Nar Gourmet’nin zeytinyağı çeşitleri tasarım şişelerinde şimdiden ABD’nin 50 noktasında satışta.

Öte yandan Nar Gourmet’nin Sanayi Bakanlığı’nın ve Ankara Üniversitesi’nin bilimsel desteğiyle hayata geçirdiği bu proje zeytinin ekonomik değerini arttıracak.

Zira Türkiye’de tescil edilen 90 adet zeytin çeşidinin sadece yüzde 10 ekonomik değer taşıyor.

Dünyanın bir numaralı zeytinyağı üreticisi İtalya’da tescilli zeytin çeşidi 560.

Bindiğimiz TIR’ı süsleyen çıkartmalara dikkatlice baktım.

Nar Gourmet’nin aldığı uluslararası ödüller meğer Anadolu yollarını dolaşıyormuş.