Esrarengiz JR'ı Türkiye'ye davet ettim

Hayat hoş tesadüflerle dolu. İki hafta önce Abu Dabi'deki Manarat Al Saadiyat Sanat ve Kültür Merkezi'nde işiyle bizi şaşırtan sokak sanatçısı JR Llamar, Davos’ta da karşıma çıktı. Dünya Ekonomik Forumu’nun ekonomi dışındaki ilginç oturumlarının birinde baktım JR, sokak sanatını anlatıyor. Hemen girip kulak kabarttım.

JR kimliğini açıklamıyor, yüzünüyse güneş gözlüğü ve şapkayla kısmen gizlemeyi seçmiş. Kendisine yakıştırdığı JR’in ne anlama geldiği dahi bilinmiyor.

Tek bildiğimiz 30'lu yaşlarda ve Fransız olduğu. 17 yaşında Paris'te Champs Elysees Caddesi'ni grafitilerle donatmakla başlamış serüvenine. Sonra Paris’in yoksul varoşlarında çektiği gençlerin poster boyundaki portrelerini Paris’in şık sokaklarına yapıştırmaya başlamış.

Logosu ve mesajı olmayan basit, siyah-beyaz dev portreler. “İnsanların kendileri gibi olmayanları fark etmesini, onları düşünmesini istiyordum” diye anlatıyor.

LİBERYALI ASİLERİ BİLE İKNA ETTİ

Sonra hedefi büyütmüş, işlerini Fransa'nın dışına taşımış.

JR’in işlerini anlattığı slayt gösterisinde Kenya’nın gecekondu mahallelerini, Rio’nun favelalarını, Hindistan, Liberya, Sierra Leone sokaklarını görüyoruz.

Kenya’nın en yoksul mahallerindeki projesinin adı 'Kahraman Kadınlar'. Sokaklara, evlere ve hatta çatılara yapıştırılmış dev kadın yüzleri. Bazen sadece gözler.

Fotoğrafları yapıştırma işinde JR yerel halklarla nasıl bir diyalog kurduğunu anlatıyor: Liberyalı asileri bile birlikte çalışmaya ikna etmiş.

İsrail ile Filistin'deki Batı Şeria’da yaptığı ilginç bir çalışmayı da izliyoruz. Face2Face adını verdiği bu çalışmada İsraillilerle Filistinlilerin fotoğraflarını çekmiş sonra bunları hem İsrail tarafına hem Filistin’e hem de aradaki güvenlik duvarına yapıştırmış.

Filistinli sabah kalktığında karşısında İsrailli’nin yüzünü görmüş, İsrailli de Filistinli'ninkini.

 CAMİ YASAĞINA KARŞI MİNARE FOTOĞRAFI

 “Uzun yıllar, bir çatışmanın olduğu ya da insan haklarının çiğnendiği ülkelere seyahat ettim. Yanımda küçük bir ekiple komandovari çalışma yaptım” diye anlatıyor.

İsviçre’nin camileri yasaklamasından sonra kalkmış Leman Gölü’nün kuzey kıyısındaki Vevey’de kulenin üzerine bir minare fotoğrafı yapıştırmış.

Tahrik etmeyi seven bir sanatçı JR. Abu Dabi’de gördüğüm 'Inside Out' projesi ona Kaliforniya’da 2011 TED ödülünü kazandırmış.

Teknoloji, gösteri ve tasarıma verilen TED ödülünü kazananlar arasında eski ABD Başkanı Bill Clinton, U2 grubunun solisti Bono, okullarda sağlıklı beslenmenin öncülüğünü yapan İngiliz şef Jamie Oliver, Venezüella Gençlik Orkestrası’nın kurucusu Jobe Abreu gibi ünlüler var.

Dünyayı değiştirmek isteyen kişilere verilen TED ödülü 100 bin dolar tutarında. Tüm dünya insanlarını birbirlerine yakınlaştırmayı amaçlayan Inside Out projesinin bütçesiyse 1 milyon doların üzerinde. Fotoğraflarından iyi para kazanan JR’ın anladığım kadarıyla sponsorları da var.

BAĞLARIN ZAYIFLADIĞI ÜLKEYE JR İYİ GELİR

Inside Out projesinde, Abu Dabi, Paris, Tel Aviv, Ramallah, Beytüllahim gibi şehirlere dev fotoğraf çekme kulübeleri yerleştirilmiş. Abu Dabi’dekini gördüm. Kulübeye girmeden önce çekilecek fotoğrafınızın dünyanın herhangi bir yerinde kullanılmasına izin verdiğinize ilişkin imza atıyorsunuz. Abu Dabi’yi birlikte ziyaret ettiğimiz halkla ilişkilerci Ercüment Şener hepimizden cesur çıkarak gitti fotoğrafını çektirdi. Kim bilir belki bir ay sonra portresi Rio’nun yoksul bir favelasında bir evin duvarını süsleyecek. JR Llamar, birbirlerini hiç tanımayan insanlar arasında bir bağ oluşturmayı böyle başarıyor işte. Sunumundan önce JR ile ayaküstü sohbet ederek, Abu Dabi’deki işini gördüğümü söyledim. Sonra kendisini Türkiye’ye davet ettim. İnsanların arasında bağların giderek zayıfladığı bir ülkeye JR iyi gelir diye düşündüm.