‘Can yakmayan kapitalizm’ modeli Türkiye’den çıkabilir

Kapitalizmin “acıtmayan” bir sisteme dönüşmesi için “sorumlu ve duyarlı liderlere” çok iş düşüyor.

Siyasi lider ve tabii ki iş dünyasının liderleri. Şimdiye kadar bu sistemden yararlanmış bazı sermaye sahiplerinin ellerini taşın altına koyuyor.

Servetlerinin bir bölümünü bağışlayacaklarını açıklayan Gates, Zuckerberg, Buffet gibileri ve servet bağışına ilaveten çalışanlarına hisse vereceğini ilan eden Hamdi Ulukaya.

Bu isimlere “kapitalizmde yeni arayışların” öncüleri gözüyle bakabiliriz.

Türkiye’den buna örnek bir isim lojistik sektörünün devlerinden Ekol Lojistik’in kurucusu Ahmet Musul.

GELECEĞİN KAPİTALİZMİNE ÖRNEK

Bizzat “geleceğin kapitalizmine örnek olabilir” dediği yeni bir modeli hayata geçirme hazırlığında Musul. 2020 yılına kadar tüm hisselerini bırakacak ve şirketin ürettiği değerin yüzde 40’ını çalışanlarına dağıtacak.

Geriye kalan yüzde 60 ise sermayeye katkı olacak. “Şirket hisselerinin mülkiyeti kimseye ait olmayacak, şirketin sahibi olmayacak” diyor.

Ahmet Musul, bu model için 3 yıldan beri uğraştığını, buna benzer bir modele rastlamadığını söylüyor. Hayal ettiği şirket yapısını kurmak için Türkiye’deki yasaların yeterli olmadığını ve bu yüzden Hollanda’da bir vakıf kuracağını anlatıyor.

“Hisselerim nedeniyle çalışanlarımın karşısında eziklik hissediyorum, onlarla eşit platformda tartışamıyorum” diyen bir patron düşünün. “Mirasa inanmıyorum. Çünkü miras yaratılan değerin erozyonuna yol açar. Yönetim 2. ve 3. nesile geçince şirketin ömrü bitiyor. Yönetim hakkı bunu hak edende olmalıdır. İlla şirketi kuranın çocuklarında değil” diye konuşan bir patron. Yeri geldiğinde “Çalışanların huzuru önemli. Bana göre kişisel servete sınır getirilmesi gerekir” de diyebiliyor.

Kapitalizmin sancıları karşısında bu rüya gibi şeyleri söyleyen bu iş insanı 19 yaşından beri çalışıyor.

ORTAK DİL TEKNOLOJİ

Henüz 26 yaşında iken 1990 yılında kurduğu lojistik şirketi 7 bin çalışanıyla 15 ülkede faaliyet gösteriyor. Bu ülkelerin arasına en son 20 milyon Euro’luk yatırımla İran da katılmış.Etiyopyalı’sından Polonyalı’sına onlarca milleti kucaklayan bu şirketin ortak dili teknoloji. Zira Ekol operasyonlarında 120 kişinin çalıştığı Ar-Ge merkezinden çıkan yazılımı kullanıyor

“Ar-Ge istihdamının sınırı yok” diyor Ahmet Mutlu.

“Lojistikte ciddi bir teknoloji yatırımı var. Siparişler geldikçe hızla teslim edilmesi, denetlenmesi ancak geliştirdiğimiz yazılımla mümkün. Mersin Serbest Bölgesi’nde üretilen mal 72 saat sonra Madrid’te” diye ekliyor. Şimdilerde tüm süreçlere “mobil uygulamayı” dahil edecek bir sisteme geçme hazırlıkları başlamış.

“Sigara, silah ve canlı hayvan dışında her şeyi taşıyoruz” diyen Ahmet Mutlu tüm hisselerini devrettikten sonra bakıma muhtaç hayvanlar için doğal bir park planlıyor.

En önemlisini sona sakladım.

Lojistik şirketlerinde ortalama yüzde 15 olan kadın çalışan oranı yüzde 30.

Ekol’un olduğu her ülkede geliştirilen “gönüllülük projelerinin” başında da bir kadın var. Pazarlama ve İletişim Direktörü Arzu Tan.

KÜRESELLEŞMEYE REÇETE:  EVRENSEL GELİR

SÖZÜ “can yakmayan kapitalizm”den açmışken Fransa’nın küreselleşmenin olumsuz etkilerine karşı yeni formülüne değineceğim. Sosyalist Parti’nin cumhurbaşkanı adayı, eski Eğitim Bakanı Benoit Hamon’un geliştirdiği  ve programına aldığı bir formül bu.

2018’den itibaren kademeli olarak uygulanacak “evrensel gelir” formülüne göre, ihtiyacı olan herkese ayda 600 euro verilecek.

18-25 yaş arasındaki tüm gençler bundan yararlanacak.

Daha sonraki aşamalarda bu meblağ 750 Euro’ya yükselecek ve tüm halka yayılacak. Bunun finansmanı için yüksek gelirlilerin vergi oranı yükseltilecek ve hatta “robotlar” da vergilendirilecek.

Aralarında “21. Yüzyılda Kapital”in yazarı Thomas Piketty’nin de olduğu sol görüşlü ekonomistler Hamon’u destekliyor.