Adalar Müzesi

Kısaca özetlemeye çalışayım.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, belediye seçimlerinden önce 1870’lerde İskenderiye Patriği  Sofronios’un yazlık evi olarak yapılan, 1922’den sonra Büyükada İlkokulu (Taş Mektep) olarak kullanılan binayı müze için tahsis etmişti.
Ne ki siyasi kaygılar ön plana geçti.
İBB, belediye seçimlerini Adalar’da CHP’ye kaptırınca Taş Mektep binasını Adalılara vermekten vazgeçti.
Topbaş, binayı bir “Engelli Okulu” yapma tasarısından söz etmeye başladı.
Dolayısıyla İstanbul’un ilk ve şimdilik tek “Kent Müzesi”, maalesef Büyükada’nın merkezinde ve tarihi bir yapı yerine oldukça uzak bir noktada eski bir helikopter hangarında açıldı.
Önceki gün poyrazlı bir havada müzenin açılışı için Büyükada’nın yolunu tuttum.
400 MİLYON YILLIK BALIK
Müze, Büyükada’nın Maden mevkiindeki Aya Nikola’da.
Çocukluğumda orada aynı ismi taşıyan bir meyhane vardı.
Tepedeki manastır da Aya Nikola Manastırı diye anılır.
1997-98 yılları arasında hizmet veren bir “ambulans helikopter” için yapılan hangarda açılan müze küçük ama içeriği oldukça zengin.
Projektörünü, Adalar’ın jeolojik oluşumundan, bitki örtüsüne, Bizans döneminden itibaren tarihçesine, kültür mozaiğine, evlerine, dini yapılarına, ünlülerine tutuyor.
Girer girmez Prens Adaları’nın uzaydan çekilmiş fotograflarıyla bir animasyon film var.
10 bin yıl önce ortaya çıkmış Adalar.
Ancak müze daha geriye gidiyor.
Adalar oluşmadan, 400 milyon yıl önce bu denizlerde yaşamış, “Zırhlı Balık” diye bilinen  balığın replikası, İstanbul Teknik Üniversitesi bağışı olan, yine bu sularda yaşamış 385 milyon yıllık kalamar benzeri bir yaratığın fosili var.
KEMAL DERVİŞ’İN EVİ
Müzeyi gezerken ilginç bağışlara rastlıyorsunuz.
Kemal Derviş’in ilk eşi Neslihan Taki 20. yüzyılın ilk yarısından bir şezlong bağışlamış.
Derviş’in çocukluğunu geçirdiği ev, babası Rıza Derviş’in ünlü mimar Sedad Hakkı Eldem’e yaptırmış olduğu villanın fotografı da gözüme ilişiyor.
Yıllar yılı önlerinden geçtiğim halde adlarını bilmediğim köşklerin, villaların adlarını bu vesileyle öğreniyorum.
Meğer Nizam’da “Perili Köşk” diye bildiğimiz o meşhur kuleli ev Mizzi Köşkü’ymüş.
Müze bu açıdan çok önemli bir misyonu yerine getirmiş.
Adanın benzersiz mimari yapıları kayıt altına alınmış.
Bu ve benzeri bilimsel çalışmalar için ODTÜ, Yıldız Teknik, Boğaziçi, İstanbul Üniversitesi, İTÜ, Bilgi Üniversitesi’nden destek alınmış.
Adalar’da yaşamış ünlü edebiyatçılarla ilgili kapsamlı bilgi de var.
Halide Edip Adıvar, Ahmet Rasim, Yahya Kemal Beyatlı, Reşat Nuri Güntekin, Sait Faik, Hüseyin Rahmi Gürpınar alımda kalmış bazı isimler.
İNÖNÜ’NÜN BORNOZU
İsmet İnönü’nün Heybeliada’daki meşhur “çivilemesi” nden sonra üzerine aldığı mavi beyaz bornozu ve tek parça mayosu da müzede.
Ünlü futbolcu Lefter’in milli takım forması da.
Bir başka ilginç bağış, efsanevi sualtı araştırmacısı Jacques Cousteau’nun tasarımı olan dalış takımı.
1964 yılında Rumların hazin göç hikâyelerine de rastlıyorsunuz.
Adalarla ilgili bol arşiv malzemelerine de başvurulmuş.
Örneğin, 1904 tarihli Tanin Gazetesi’nde Adalıların vapurların yetersizliğiyle ilgili şikâyetini konu alan bir haber müzenin duvarında.
Yıl 2010, Adalılar yine ulaşım araçlarından şikâyetçi.
İDO’nun Bostancı-Adalar hattında vapurlar yerine motorları koyması Adalıları isyan ettiriyor.
Motorların poyrazda ne kadar tehlikeli olduklarına önceki gün bizzat tanık oldum.
Dalgalardan sırılsıklam olan güvertede ayağınız bir kaydı mı, anında denizdesiniz.
İDO’nun can güvenliğine bu kadar kayıtsız kalmasına kimselerin aklı ermiyor.

Bağış ve Avdagiç neden katılmadı

ADALAR Müzesi’nin hayata geçirilmesi, Başkanlığını Halim Bulutoğlu’nun yaptığı Adalar Vakfı, İstanbul 2010 Ajansı sayesinde.
İstanbul 2010 Ajansı 930 bin lira aktarırken, aynı miktarda meblağı da Adalar Vakfı vermiş.
Adalar Belediyesi de önemli lojistik destek sağlamış.
Müzenin küratörleri Korhan Atay, Sadık Karamustafa, proje yöneticisi ise tarihçi ve müzeci Deniz Koç.
Müze yakında Adalar ile ilgili araştırma yapmak isteyenler için arşivini internet üzerinden açacak.
İstanbul’un ilk “Kent Müzesi”nin açılışına, Devlet Bakanı ve Baş Müzakereci Egemen Bağış ile İstanbul 2010 Ajansı Başkanı Şekib Avgadiç de bekleniyordu.
Ancak Bağış açılıştan birkaç saat önce Büyükada’ya gelmekten vazgeçmiş.
Avgadiç de öyle.
Sanırım yine siyasi kaygılar ön plana geçmiş.
Hem Bağış, hem Avgadiç referandum öncesi CHP’li bir Belediye Başkanı’yla aynı fotograf karesinde görünmek istememiş olsalar gerek.