Korona günlerinde aile bütçesi nasıl yönetilir?

KATI BİR ÖNCELİKLER LİSTESİ ÇIKARILMALI

EKONOMİST Prof. Dr. Emre Alkin: “Senenin başında ekonomide çok umutlu başlamıştık, hatta Türkiye’nin ve dünyanın büyümesiyle ilgili çok iddialı rakamlar vardı. Sonra bir anda bu virüs ortaya çıktı. 2020 ülke ekonomileri anlamında kayıp yıl. O nedenle aile bütçesinde de bir dönüşüme gitmek şart. Televizyonun 24 saat açık olduğu, internetin ‘eğitim’ ve ‘iş’ nedeniyle sürekli kullanıldığı, çamaşır-bulaşık makinesinin hiç kapanmadığı, yemeklerin piştiği, yani 24 saatin ev içinde canlı geçtiği bir süreçteyiz. Öncelikle, zorunlu harcamaları gözden geçirmekle işe başlayacağız. Neyin ne kadar zorunlu olduğunu bir kez daha düşüneceğiz. Zira tüketim toplumlarında gerçek anlamda ihtiyaç olmayan birtakım şeyler ihtiyaçmış gibi algılanır ve israf olur. Mesela aynı gömleğin üç rengini ‘Nasıl olsa giyerim’ diye alır, köşeye koyarız. Hele ki böylesi bir durumda, can sıkıntısıyla, internet başına geçip ‘Onu alayım, bunu kenara koyayım’ yapmayacağız. Katı bir öncelikler listesi çıkartmalıyız. Zira ipin ucunu kaçırırsak sonra toparlaması zor olur.”

FIRSATÇILARA DİKKAT

TÜKETİCİ Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, her panik havasında ortaya çıkan fırsatçılara tepkili. Ateşölçer, küçük mutfak aletleri, tıraş makinesi gibi birçok üründe fahiş fiyat artışına gidenlere ise “Meydan boş değil” diye sesleniyor. İşte yapabilecekleriniz...

CİMER üzerinden Ticaret Bakanlığı’na (internetten) ya da ticaret müdürlüklerine yazılı başvuru ile şikâyette bulunabilirsiniz.

Tespit edilen usulsüzlükleri ALO 175 Tüketici Hattı’na bildirebilirsiniz.

Tüketici Kanunu’nun 62. maddesine göre haksız kazanç suç. Suçun ispatlanması durumunda para iadesi talebi için tüketici hakem heyetlerine başvurabilirsiniz.
İnternetten Ticaret Bakanlığı’nın TÜBİS sitesinden ya da akıllı telefona indirilebilen HFA (Haksız Fiyat Artışı) uygulamasından şikâyette bulunabilirsiniz. 

EKSTRELERİNİZİ İYİ TAKİP EDİN

E-ticaret altyapı sağlayıcısı IDEASOFT şirketi yöneticisi Seyhun Özkara: “Salgınla fiziki temas gerektiren tüm faaliyetler azaldı. Tüketiciler, e-ticarete yöneldi. Yine salgına bağlı olarak da tüketim alışkanlıklarımız da değişti. Mesela internetten satın alınan dezenfektan, kolonya, eldiven gibi hijyen ürünleri sayısı ocak ayına oranla 6.5 kat arttı. Bağışıklık sistemini güçlendirmek isteyenler ise vitamin ve takviye gıdalara yöneldi. Tüketim bu noktalara kaydı. O nedenle kredi kartı ekstrelerinin sıkı takibi şart. Evde oturmanın verdiği ruh haliyle, internetten bilinçsizce alışveriş yapmayın. Mobil uygulamaları kullanıp fiyat karşılaştırması da yapabilirsiniz.”

SORUNA DEĞİL ÇÖZÜME ODAKLANIN

EKONOMİ yazarı Özlem Denizmen, hayatın durmaya yakın bir noktaya geldiği böylesi zor bir dönemde her ailenin finansal anlamda farklı şekillerde etkilendiğini söylüyor. Denizmen, “Herkes durumunu bir masaya yatırsın. Ancak soruna değil, çözüme odaklanın” diyor ve çözüm önerilerini şöyle sıralıyor:

GELİRİNİZ VE BİRİKİMİNİZ VARSA

“Önce şükredin. Kendinizi tebrik edin. Sonra salgından önceki kredi kartı dökümlerini önünüze koyun. Fosforlu kalemle her harcamanın altına ‘zaruri’ ya da ‘Olmasa da olur’ gibi notlar alın. Mesela bu ay ulaşım, restoran, tatil gibi harcamalarınız olmadı. Bu artan parayı birikim sepetine yönlendirin. Yapabiliyorsanız bakıcınıza, eve temizliğe gelen hanıma ya da ihtiyacı olan birine yardımcı olun.

GELİRİNİZ VAR BİRİKİMİNİZ YOKSA

Çalışıyorsunuz, bu güzel, aman işinize sahip çıkın. Hemen bütçenizdeki gider kalemlerini gözden geçirin. ‘Kaktüs’ moduna geçin. Zor şartlarda yaşayabilir hale dönüşün. Bütün ‘istekler’ duracak, sadece ‘ihtiyaç’ alınacak. ‘Nasıl olsa gelirim var, yan gelip yatayım’ yok. Evdeki 2 ya da 3. kişiler evden yapılabilecek işleri araştırabilirler. Borç yapmayın. Borç varsa ve zordaysanız öteleyin.

GELİRİNİZ YOK BİRİKİMİNİZ VARSA

Panik yapmayın. Elbet her şey bir gün düzelecek. Diyelim kıyıda 20-30 bin lira ‘acil durum’ fonunuz var. Kullanmanın tam zamanı. Ancak tekrar çalışmaya başlayana kadar temkinli harcayın. Sadece zaruri ihtiyaçlara yönelin. İsteklerinize bir müddet ara verin. Kredi kartınızı asla kullanmayın. Borç yapmamaya özen gösterin. ‘Geçici iş’ çözümleri arayın.

NE GELİR VAR NE DE BİRİKİM

Kabul ediyorum, zor bir durum. Ama lütfen geçici olduğunu düşünmeye çalışın. Öncelikle var olan tüm borçlarınızı öteleyin. (Bankayı mutlaka arayın. Siz aramazsanız otomatik bir öteleme yok) İstemek zordur ama gurur yapmayın. Ailenizden, yakınlarınızdan ya da gerekli kurum- kuruluşlardan yardım istemekten çekinmeyin. İş olanaklarını zorlayın. Evden yapabileceklerinizi araştırın.”