Teğet mi geçti delip mi geçti

Basında çıkan yorumlar ikiye ayrılıyor.

1- Seçmen krize aldırmadı.

Baksanıza AK Parti krizden en çok etkilenen Bursa, Denizli, Kocaeli, Sakarya, Gaziantep ve Kayseri gibi sanayi kentlerinde bile açık ara seçimi kazandı.

2- Kriz sandıkta AK Parti’yi teğet değil, delip geçti.

Baksanıza iktidar partisi olmanın avantajlarına rağmen AK Parti’nin oy oranı 8 puan yani neredeyse yüzde 20 geriledi.

Peki, hangi yaklaşım doğru?

Maalesef her iki yaklaşım da doğruları içermekle beraber yanlış!

"Şeytan ayrıntıda gizlidir" derler.

Gelin "kallavi hükümler" üretmek yerine "şeytanın avukatlığı"na soyunalım ve seçim sonuçlarını ayrıntıların ışığında değerlendirelim.

Bir kere oy verme yani seçim, zannedilenin aksine çok karmaşık karar verme süreçlerinin sonucunda ortaya çıkar. Bu yüzden seçim sonuçlarını tek bir sebebe indirgeyerek açıklamak bizi fotoğrafın tamamını görmekten uzaklaştırır.

Ekonomik kriz AK Parti’nin oylarının düşmesinde önemli bir faktör ama tek başına açıklayıcı değil. Dolayısıyla "Seçmen krize aldırmadı" demek de yanıltıcı, seçim sonuçlarını tek başına krizle açıklamak da.

Dilerseniz ne demek istediğimi sanayinin kalbi olarak görülen bazı şehirlerden örnek vererek açıklayayım.

Birazdan sıralayacağım 12 ilde de AK Parti, belediye başkanlıklarını açık ara kazandı. İl genel meclisi seçiminde de açık ara önde yer aldı.

Kayseri yüzde 52, Gaziantep yüzde 47, Kocaeli yüzde 41, Bursa yüzde 42, Denizli yüzde 35, Uşak yüzde 35, Adıyaman yüzde 49, Sakarya yüzde 44, Konya yüzde 54, İstanbul yüzde 40, Ankara yüzde 38, Maraş yüzde 50.

Şimdi bu tabloya bakıp "Krizin en çok vurduğu illerde AK Parti kazandı, dolayısıyla seçmen krize aldırmadı" diyebilir miyiz?

Maksat skorsa evet.

Fakat ayrıntılara indiğinizde hayır.

Mesela bu illerde AK Parti’nin 2007’de aldığı oylara bakıp kıyaslama yaptığınızda aradaki fark yani krizin etkisi, diğer faktörlerle birlikte çok daha net görülüyor.

Bir önceki seçime göre AK Parti’nin oylarındaki azalma -5 ile -18 arasında değişiyor.

Maksadım sizleri rakamlara boğmak değil. Tek bir şeye dikkatinizi çekmek istiyorum.

Krizden en çok etkilenen bu 12 ilde, AK Parti’nin bir önceki seçime göre oy kaybı ortalama 11 puan. Yani Türkiye ortalamasının 3 puan üstü.

Demek ki seçmen, özellikle de krizin etkisiyle işsizliğin çok yoğun yaşandığı sanayi kentlerinde yaşayan seçmen, Türkiye ortalamasının üzerinde bir tepkiyle iktidar partisine "Krize aldırıyorum" demiş.

Mesela krizden en çok etkilenen illerin başında gelen Bursa’da, AK Parti oyları Türkiye ortalamasının biraz üzerinde düşerken Kayseri, Gaziantep, Maraş ve Konya gibi AK Parti’nin kalesi olarak görülen ve çok başarılı belediye başkanları tarafından yönetilen 4 ilde, AK Parti’nin oy kaybı 13 puanın üzerinde. Yani Türkiye ortalamasının 5 puan üstü.

Bu gerçekleri dikkate almadan "AK Parti bu illerde seçimi kazandı, seçmen krize aldırmadı" denilebilir mi?

Ekonomik krizin seçim üzerindeki etkisini daha iyi anlamak için bir hatırlatma da Amerika’dan.

Lehman Brothers’ın 15 Eylül 2008’de batışı sadece global finans krizinin dönüm noktası değil aynı zamanda Amerika’da seçimlerin de dönüm noktası oldu. Çünkü 15 Eylül öncesi anketlerde Obama’yla kafa kafaya görünen McCain, Lehman’ın batışından birkaç gün önce, "Ekonomimizin temelleri sağlam" dediği için epey tepki aldı.

Amerikalı seçmen kasım ayında yapılan seçimde süre çok kısa olmasına rağmen krizin faturasını Cumhuriyetçi aday McCain’e kesti.

Obama, yüzde 52 ile başkan olurken McCain yüzde 46’da kaldı.

Global ekonomik kriz Amerika’da da Türkiye’de de seçimlerin sonucunu birebir etkiliyor.

Henüz krizin başındayız.

Sanayi kentlerinden yükselen "11 puanlık çığlık" hükümete ekonomi yönetimi açısından "uyan artık" diyor.

Uyuyanlara duyurulur!