Özelleştirme iptali sadece gelir kaybı anlamına gelmez

Bu söylentilerde, fiyat konusunda sorun görülmediği için, daha çok alıcı firmalar nedeniyle iptal üzerinde durulduğu görülüyordu.

Açıkcası; bu söylentilerin üzerine gittik ama bir türlü doğrulatamadık. Ankara’da kimle konuşsak iptal için neden bulunmadığını, gelen teklifin uygun olduğunu, Başbakanın da böyle bir karar almasını beklemediklerine şahit olduk. Herhalde söylentiler doğru değil diye haberi yazmaktan vazgeçmiştik ki; Başbakan Erdoğan bir TV söyleşisinde otoyol ve köprülere verilen fiyatın düşük olduğunu belirtip, ihalenin iptal edilebileceğinin sinyalini verdi. Bununla da yetinmedi, henüz yeni yapılan Başkent Gaz ihalesinde gelen teklifin de, daha önceki ihaleyi örnek gösterip, çok düşük olduğunu söyledi.

Dolayısıyla bu iki ihalenin de yakında iptali beklenmeye başladı.

Başbakanın bu açıklamasından sonra konuştuğumuz bürokratların hala, “otoyol ve köprü ihalesini, Başbakanın, bu açıklamalarına rağmen iptal edeceğini pek sanmadıklarını” söylediklerine şahit oldum. Başkent Gaz’a verilen teklif için o kadar emin değiller, düşük bir fiyat olabileceğini söylüyorlar. Ancak otoyol ve köprüler için gelen teklifin çok uygun olduğu konusunda hala ısrarlılar.

İhale sonucunu ilk duyduğumda benim de verdiğim ilk tepki, bu fiyatın düşük kaldığı, ihaleyi alan firmanın, sağlam gelirleri rehin gösterip, çok uygun finansman bulabileceği ve ciddi karlar elde edilebileceği yönündeydi.

Ancak daha sonra elde edilen gelirden yüzde 18’lik KDV, yüzde 10’luk belediye payının düşeceğini, bakım ve onarımın çok yüksek harcama gerektirip, şu andaki standartların bile üzerinde bakım onarım şartı konulduğunu, güzergahdaki tesisler için sınırlamalar olduğunu, yani buralardan gelebilecek gelirlerin çok artırılamayacağını öğrendim. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de açıkladığı gibi yıllık net gelir 210 milyon dolarla sınırlı idi. Bunun üzerinden gidilince 5.7 milyar dolarlık çoğu peşin teklif, uygun bir fiyat gibi gözüküyordu.

ÖZELLEŞTİRMELER ETKİLENEBİLİR

Başbakanın kafasını Karayolları Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı “20 milyar dolar civarında bir bedel olması lazım” yönündeki raporun karıştırdığı tahmin ediliyor. Özelleştirme uzmanları Karayolları’nın yaptığı “değerleme” hesabının hiçbir bilimsel temele dayanmadığı, olsa olsa yöntemiyle abartılı tahmin ve gelir projeksiyonları yapıldığı düşüncesindeler.

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de Karayolları’na yaptıkları hesabın çok afaki bir hesap olduğunu söylemişler .

Şimdi iptal bekleniyor ama unutulmamalı ki; özelleştirme iptali sadece büyük gelir kayıplarına yol açmaz, yabancı sermaye başta olmak üzere, bundan sonraki özelleştirme ihalelerini de olumsuz etkileyebilir. Bu gidişle 2013’de 20 milyar TL’yi, hatta doları bulacak özelleştirme gelirinden söz eder olmuştuk, bu hesap tutmaz. Örneğin ilk kez Malezya sermayesi bu ihale ile ülkeye giriş yapacaktı ve yetkililer bunun devamını bekliyorlardı, bu tehlikeye girer. İhaleyi kazanan firma parayı ödemeyince zaten olumsuz etkisi oluyordu ama Hükümet iptalinin olumsuz etkisi daha büyük olabilir. Önceden finansmanı ayarlayıp ona göre teklif veren şirketler artık ihalelere girmez olurlarsa, fiyatlar daha da düşebilir.

Elde edilecek büyük gelir nedeniyle piyasalarda olumlu hava esip, bütçe dengesi nedeniyle faiz ve dövizdeki olumlu seyir de bundan etkilenir. Unutmayalım ki enerji özelleştirmelerinin yanı sıra Galataport, limanlar ve Milli Piyango gibi yeni özelleştirmeler kapıda ve iptaller bundan sonraki özelleştirmeleri de olumsuz etkileyebilir.

Bu tabi ki siyasi bir karar ama bence çok dikkatli olunup etkileri iyi hesaplanmalı.