Ercan Kumcu: Küreselleşme mali piyasalarda somutlaşıyor

Ercan KUMCU

Küreselleşme mali piyasalarda giderek somutlaşıyor. Bölge içi rekabet ortadan kalkarken, bölgelerarası rekabette çıta giderek yükseliyor. Güçlü sermaye yapısı ve yaygın iş ağı yeni rekabetin vazgeçilmez unsurları gibi görünüyor.

Amerika'da üç farklı hisse senedi borsası var. Büyük ve oturmuş şirketlerin hisselerinin işlem gördüğü New York Stock Exchange (NYSE) Amerika'nın en eski borsasıdır. Daha sonra American Stock Exchange (ASE), NYSE'e rakip olarak kuruldu.

AMERİKA VE AVRUPA

En son kurulan Nasdaq ise ilk elektronik işlem yapılan borsalardan biridir. Nasdaq diğer borsalara göre daha az şartlar koyan bir borsadır. Küçük fakat büyüme potansiyeli olan şirketlere öncelik verir. Bilgisayar teknolojisinin çıkışıyla beraber Nasdaq NYSE'e en büyük rakip oldu. Ayakta kalabilmek için ASE ile Nasdaq işbirliğine gitmek zorunda kaldı. Şimdi iki borsa da aynı işletim sistemi altında iş görüyorlar.

Küreselleşmenin yarattığı rekabet yatırımcının bir borsadan diğerine koşmasını artık gerektirmiyor. Aynı sistemde hem Nasdaq'da hem de ASE'de işlem yapılabiliyor. Yine de, işlem hacminde bu iki borsa NYSE'in işlem hacmine yaklaşamadılar.

Avrupa'daki gelişmeler ise tek para sistemine geçişle beraber çok farklı bir boyut kazandı. Aynı para üzerinden, aynı şirket hisselerinin farklı borsalarda işlem görmesi anlamsızlaştı. En iyi servisi verenin ayakta kalıp diğerlerinin marjinalleşmesi kaçınılmazdı. Tepki çok çabuk geldi.

Paris, Brüksel ve Amsterdam borsaları Euronext adı altında birleşme kararı verdi. Avrupa'nın diğer borsaları da, Euronext de dahil olmak üzere aralarında işbirliğinin yollarını arıyor. Yakın bir tarihte Lüxemburg, Milano ve Madrid borsalarının da Euronext'e katılması bekleniyor. Euronext Londra Borsası'ndan daha büyük olacak. Bundan böyle mali piyasalarda ayakta kalabilmek yaslanacak birilerinin bulunabilmesine bağlı olacak.

Borsaların birleşmesi ya da aralarında işbirliği içine girmeleri borsalarda işlem yapan finansal kurumların da yapılarını etkileyecek. Önümüzdeki dönemde, Avrupa'da ve Amerika'da aracı kurum birleşmeleri ve işbirliklerini de göreceğiz. Görmek zorundayız. Her aracı firma (securities firm) artık her borsada kuvvetli olmak zorunda.

BİZİM BÖLGEMİZDE

Bizim bölgede durum biraz daha karışık. Bölgemizde parasal ya da politik bir birlik yok. Eski Sovyet Cumhuriyetleri ile kültürel birliğimiz söz konusu. Bölgemizdeki finansal merkez olmamız kadar doğal bir gelişme olamaz. Tek eksiğimiz paramızın istikrarının olmaması.

Giderek yıldızı parlayan Atina Borsası ise bize en yakın alternatif. Paraları istikrarlı ve Avrupa Topluluğu'nun da bir üyesi. Ortada bir boşluk var. Bölgenin finansal merkezi biz olursak, Atina Euronext'e kayacaktır. Bölgenin finansal merkezi olma şansımızı kullanamazsak, Atina boşluğu dolduracaktır.

Kısa sürede ekonomik istikrarı yakalamamız bu açıdan da önemli.