Bu enflasyonla vadeli işlemler piyasası olmaz

Borçlanabildiği sürece kamu sektörünün finansman açıkları vermesi rahatsızlık yaratmadı. Borçlanılamadığı zaman krizler çıktı. Deniz bittikçe, ekonomi politikalarının merkezine Hazine'nin borçlanabilmesi oturdu.

Türkiye'de gelişen mali piyasalar teknik tabiriyle hep ‘‘spot’’ piyasalar oldu. Yani, mal ya da mali varlıkların anında el değiştirildiği piyasalar gelişti. Kontratın bugün yapılıp mal ya da mali varlıkların ilerideki bir tarihte el değiştireceği piyasalar ise gelişemedi.

FAİZLERDEKİ OYNAKLIK

Genel olarak vadeli işlemler piyasası denilen bu piyasalarda ya arz eden ya da talep eden olmadığından çoğunun adı kaldı, kendisi çalışmadı. Dalgalı kur sistemine geçişle beraber vadeli döviz piyasasına işlerlik kazandırılmasının dövizdeki dalgalanmayı düşüreceği düşünüldü. Vadeli döviz piyasası kuruldu. Ama, çalışmıyor.

Vadeli piyasaların çalışmamasının arkasındaki en önemli neden Türkiye'deki yüksek enflasyon ve onun yarattığı dalgalanmalardır. Yüksek enflasyon ortamında faizlerin kabul edilemeyecek kadar oynak olması vadeli piyasalardaki fiyatlamanın en büyük referansını güvenilmez bir gösterge yapmaktadır. Doğal olarak, vadelerin bu kadar kısa olduğu bir ekonomide bu piyasalar çalışmıyor. Vadenin olmadığı yerde vadeli piyasalar da gelişemiyor.

On beş yıldır mali sistemde gerçekleştirilen yeniliklerin tümü siyasiler tarafından enflasyonla mücadelenin bir parçası olarak algılandı. Halbuki, her yenilik bir anlamda siyasilere zaman kazandırdı ve enflasyonla yaşamayı kolaylaştırdı. Siyasilerin enflasyonu indirme mecburiyetini ileri attı. Şimdi, vadeli işlemler piyasasından da buna benzer bir görev bekleniyor: Uygulandığı şekliyle dalgalı kur sistemi içinde yaşamayı kolaylaştırmak.

ALTERNATİF

Vadeli işlemler piyasası ekonomideki risklerin dağıtılabilmesi açısından son derece faydalı piyasalardır. Söylendiği gibi, fiyat hareketlerini de yumuşatırlar. Belirsizliği azaltırlar. Ama, bütün bunlar enflasyonun tek haneli olduğu, faizlerin de yılda azami 2-3 puan içinde dalgalandığı ekonomilerde gerçekleşir.

Bizim gibi ekonomilerde ise vadeli işlemler piyasası yerine işlemler belli vadede, değeri kendi paramıza göre çok daha istikrarlı paralar cinsinden olur. Yani, vadeli işlemler piyasasının en büyük alternatifi döviz üzerinden kontratlar yapıp istikrarsız para ile vadeli işlemler yapmaktan kaçınmaktır.

Zaten, herkes de bunu yapıyor.