858 milyon ağaca bedel!

Hürriyet gazetesi olarak da üzerimize düşeni yaparak bu konudaki problemleri ve gelişmeleri sürekli gündemde tuttuk.

2017 yılı sonu itibarıyla TÜİK verilerine göre traktör ve motosiklet hariç Türkiye’de toplam araç parkı (otomobil ve ticari araç toplamı) 17 milyonu aşarken, bunun 5.7 milyon adedi 16 yaş üstü otomobil ve ticari araçlardan oluşuyor. Yani araç parkımızın 3’te 1’i çok yaşlı. Şöyle çarpıcı bir örnek daha vereyim yollardaki toplam otomobil sayısının yüzde 36.1’i bugün 16 yaş ve üstünde. Yani her 100 otomobilden 36’sı adeta çevremizde patlamaya hazır bomba gibi dolaşıyor. Çünkü bu araçlar trafikte yaralanmalı ve ölümlü kazaların en önemli nedenlerinden biri. Üzerindeki güvenlik unsurlarının son derece düşük olması sebebiyle bu araçların trafikten çekilmesi trafikte can ve mal kayıplarının önemli ölçüde önüne geçecektir. İş sadece kazalarla da sınırlı değil. Bu araçlar çevreye de adeta zehir saçıyor. Eski araçlar kilometrede ortalama 220 gram karbonmonoksit salınımı yaparken yeni otomobillerde bu oran 130 ve daha aşağıya inmiş durumda. Yeni araçların emisyon oranlarının düşük olması sebebiyle bu düzenleme çevresel ve sağlık açısından da büyük katkı sağlayacaktır.

Otokoç Genel Müdürü ve CEO’su Görgün Özdemir de tam bu konuya dikkat çekerek çok çarpıcı detayları paylaştı;

- Yeni araçların CO2 emisyon değerlerinin daha düşük olması nedeniyle, ömrünü tamamlamış araçlara göre çevre dostu oldukları biliniyor. 16 yaş ve üzeri araçların ortalama CO2 salınımı 220 g/km’dir. Günümüzde üretilen araçlarda ise bu oran 130 g/km’dir. TÜİK raporuna göre 16 yaş ve üzeri  5 milyon 721 bin aracın olduğu ve ortalama olarak bir aracın yılda yaklaşık 20 bin km yol yaptığını düşünülürse 1 yılda 10.2 milyar kilogram CO2 doğaya salınmamış olacak. 1 ağacın yıllık karbon tutma miktarı 12 bin gramdır. Böylece salınan 10.2 milyar kg CO2’nun tutulabilmesi için toplam 858 milyon adet ağaca ihtiyaç vardır ve bu da 317 adet Belgrad Ormanı’na denk gelmektedir.

- Hurda bir araçta toplam 22 kilo alüminyum bulunuyor. Bu alüminyum geri dönüştürüldüğünde 4.400 KW/saat enerji elde edilebiliyor. Bu enerji miktarı 1 TV’nin 1 yıllık enerji miktarına eş değerdir. 5.7 milyon araç için bu değer ülkemizdeki hane sayısının yaklaşık yüzde 30’unun 1 yıllık TV enerji tüketimine denk geliyor.

- Ayrıca Türkiye, dünyanın en büyük hurda ithalatçısı ülkelerinden biridir. Özellikle çelik hurdasında yeterli hurda üretimi bulunmuyor. Hurda araçların yoldan çekilmesi ve dönüştürülmesi ile demir çelik ithalatının azalması cari açığa olumlu katkı sağlayacaktır.

Özdemir’in söyledikleri önemli. Ama trafik kazaları ve çevre dışında yaşlı araçlar yüksek bakım, onarım ve yüksek akaryakıt maliyetleri ile de ülke ekonomisine büyük zarar veriyor. Umarım sonu geçmişteki benzer hurda teşvikleri gibi olmaz da, tüm yaşlı araçlar gerçek anlamda trafikten çekilerek veya ihraç edilerek (burası biraz soru işareti) hayatımızdan çıkar. Bunun için de sıkı denetim şart. İşte bu gerçekleşirse o zaman gerçekten gelişmiş ülkelerdeki ortalama 8 olan araç yaşına yaklaşabiliriz. Zor ama imkânsız değil!

BU KEZ GERÇEKTEN İMHA EDİLMELİLER

Torba tasarı bir ay içinde Meclis’ten geçerse 16 yaş ve üzerinde aracı olanlar, sıfır otomobil alırken 10 bin TL ÖTV indiriminden yararlanacak. Öncelikli olarak bu zorunlu bir uygulama değil. Yani her 16 yaş üzeri araç zorunlu olarak hurdaya çıkarılmayacak. Bu konuda çok soru geldiği için bunun altını çizmek istedim.

Diğer taraftan kuşkusuz bu düzenleme alım güçleri nedeniyle bu araçları kullanmak zorunda olanları da pek etkilemeyecek.  Çünkü 10 bin TL’ye kadar ÖTV indirimi kabaca en düşük 50-55 bin TL’lik bir sıfır otomobile denk geliyor. Soru; “Hurda aracı verip, ÖTV indirimi aldıktan sonra kalan 40-45 bin TL nasıl ödenecek?”  Çok doğru. Örneğin ayda 2 bin TL gibi ortalamanın üzerinde maaş alan bir emekli bile en iyimser hesapla kazancının yüzde 10’luk kısmını ayırsa, ödeyeceği taksit ayda en fazla 200 TL olabilir.  Şimdi bu kişi nasıl 20 yaşındaki aracını verip, sıfır otomobil alabilir. Düşünün ayda bu miktarın altında gelirle yaşayan milyonlarca insan var ve bu kişiler en fazla 3-4 bin TL değerinde olan araçlarını verip nasıl yeni bir araç alacak.  Zaten sırf bu yüzden hükümet yıllardır istenen hurda teşvikini bir türlü gündeme getirmemişti. Ama 2018 yılında tüketimin düşeceğinden endişe edildiği için bir bakıma pazarı hareketlendirmek için devreye sokuldu. Ben size söyleyeyim, bu teşvik en çok 2018 zamlarının daha az hissedilmesine yarayacak.

Sonuçta bu teşvik yine bazılarına yeni kazanç kapısı yaratacak. Çünkü bu kişiler piyasada kullanılmayan hurda araçları toplayıp getirecek ve bayide sıfır otomobil alanlara bunu satacaklar. Bu sayede piyasadan yok parasına alınan araçlardan en az 4-5 bin TL kazanç sağlayacaklar. Yeni otomobil alan kişi de, ödeyeceği toplam ücrette 3-4 bin TL indirimi görünce tabii ki ‘hayır’ demeyecek. Bu geçmişte yaşandı, şimdi de yaşanacak. Bunları hükümet de biliyor. Açıkçası burada önemli olan, gerçekten hurda araçlar bu kez gerçekten trafikten çekilip, imha edilecek mi?  Çünkü  geçmişte çekilmemişti. Şimdi hükümet bu düzenlemeyle bunun altını çiziyor ve ayrıca ihraç yoluyla da bunun yapılabileceğini ekliyor. Bunun için sıkı denetim yapılmalı, araçların durumu tek tek takip edilmelidir. O zaman bu teşvik hem sektöre, hem sağlığımıza hem de cebimize yarar.