Zeytine inanmak

Sulama sorunu olan ve kuyularına deniz suyu karışan İsrail’de zeytin çeşitleri tuzu yüksek suya bile uyum sağlamayı başarmış.
Akdeniz havzasının farklı köşelerinde binlerce yıllık zeytin ağaçları insanlık tarihini bilgece izliyor bu sayede.
Her yere uyum sağlayan, vatanı Akdeniz’den çok uzaklarda da kendine yuva bilen, hatta gittiği yeri yuva yapan bir ağaç.
Türkiye’nin zeytinyağı bölgesi olarak kabul edilmeyen bölgelerinde de zeytincilik yapılabileceğini, şu anda üretimi küçük bölgelerin genişletilebileceği bir gerçek. Yüzölçümü, tarihi, imkanları düşünüldüğünde Türkiye şu anda olması gereken zeytinyağı ülkesi değil, henüz.
Bu sefer Akdeniz’in bu konuda daha iyi politikalar geliştiren, geleneğini daha iyi geleceğe taşıyan İspanya, İtalya hatta Yunanistan’dan değil Suudi Arabistan’dan bahsetmek istiyorum.
Suudi Arabistan dünyanın en büyük zeytinliği ve sıkım tesisi ile Guinness rekoru sahibi.
Geçen ay Guinness tarafından onaylandı, Suudi Arabistan bu sayede zeytin konusunda bir dünya rekortmeni oldu.
Rekorun sahibi The National Agriculture Development Company (NADAC) Suudi Arabistan’ın kuzeyinde zeytin konusunda çok önemli yatırımlar yapıyor yıllardır.
NADAC, Al Jouf’da 2007’den bu yana zeytin yetiştiriyor.
Kısa zamanda 5 milyon ağaca ulaşmışlar. Hedefleri ise 20 milyona ulaşmak.
Suudi Arabistan’ın yıllık zeytinyağı tüketimi 30 bin litre, bunun 15 bin litresini kendileri üretiyorlar.
Hedefleri hem tüketimi hem de üretimi geliştirmek.
El Arabiya projede büyük devlet desteği olduğunun da altını çiziyor.
Al Jouf’da düzenlenen zeytinyağı festivaline 2018’de 152 bin ziyaretçi katılmış.
3 milyon dolara yakın satış yapıldığını iddia ediyorlar.
NADAC’ın dünyanın en büyük sıkım tesisinin arkasında İspanyol firma GEA var.
Dev sıkım tesisi İspanya’da yapılmış, sonra parça parça sökülerek Al Jouf’a götürülmüş. Dünyanın en büyük zeytinliği unvanına sahip bahçeleri de İspanya’nın Picual cinsi zeytinlerinden oluşuyor.
İspanya sadece makineyi değil filizi de satmış Suudi Arabistan’a.
Bu hikayeden o kadar çok konu çıkar ki.
Dünyanın en büyüğünü yapma takıntısına hiç girmiyorum.
Suudi Arabistan’ın yaptığı Türkiye için ideal bir model değil ama konuşmaya değer bir girişim.
Tamamen mekanik yöntemlerle ve süper yoğun olarak nitelenen, zeytinin ağaçtan çok saksı çiçeği gibi yetiştirildiği, İspanya’nın icat ettiği, bazı üreticiler tarafından Türkiye’de de uygulanan, ekolojiye verdiği zarar nedeniyle İspanya’da bile sorgulanmaya başlayan bir tarım türünü benimsemiş Suudi üretici.
Zeytinliklerin fotoğrafları zeytinlikten çok bağ gibi.
Bu sistemde ağaçların ağaç olmasına izin verilmiyor, kullanılan agresif mekanik hasat yöntemleri de bu yavru ağaçların ömrünü kısaltıyor.
Endüstriyel üretimde kutu içinde yetiştirilen tavuklar, otlak yüzü görmeyen inekler gibi, hayvanın hayvan olmasına izin verilmeyen felsefenin zeytinin zeytin olmasına izin vermeyen hali.
Bu tür hayvancılıkta fiyat aşağı çekiliyor ama lezzet malum.
Hayvancılığın aksine bu tür yetiştirilen zeytinden de iyi zeytinyağı alınabiliyor.
Zeytinin mukaddesliği diyelim...
Yaşlı ağaçları, dağınık zeytinlikleriyle, kendi ihtiyacını karşılayamayan İtalya’da bu tür bir zeytinciliğe geçilmeli mi konusu tartışılıyor epeydir.
Uygulayan üreticiler var ancak sayıları az.
Teknolojinin kullanıldığı, zeytinin sık dikildiği ama yine de bakıldığında ağaç, bahçe duygusu veren zeytinlikler bunlar.
Gerçi Suudi Arabistan’ın olmayan topraklarında çok da seçme hakkı yok muhtemelen.
Bu örnekte beni en çok etkileyen, her ne kadar tarım yöntemi ekolojik açısından su götürür olsa da Suudi Arabistan’ın zeytine inanması, devletin de yardımıyla özel sektörün bu kadar büyük bir yatırım yapması.
Uzun lafın kısası, Suudi Arabistan çöllerinde bile zeytinlik oluyorsa, Türkiye’nin de daha pek çok yerinde zeytinlik olur.
Tercihen saksı zeytinciliği değil bu topraklarda binlerce yıldır yetiştirilen, doğasına uyumlu, zeytinin zeytin olduğu türden zeytinlikler.
Dünya rekorları onların olsun.
Ekoloji, peyzaj, randımanın birlikte var olduğu zeytinlikler de bizim.