Gel enflasyon gel

Otuz yıldır yapışkan enflasyonla boğuşmuş bir ülkede, enflasyonun geri gelmesini istemek olmaz. Ne var ki, eğer enflasyonun tersi olan deflasyon yapışkan hale gelirse, insanlar enflasyondan medet umar hale gelebilir. Şimdilik Türkiye’yi tartışmanın dışında bırakalım. Özellikle uzun zamandır enflasyon diye bir sorunu olmamış gelişmiş ülkelerin içine düştükleri ekonomik krizden çıkmak için ne yaptıklarına bir bakalım. Alınan önlemlerin neler olduğunu herkes ezberledi. Ama bir defa daha tekrarlamakta fayda var. Önlemler iki kümeden oluşuyor.

1. Parasal Önlemler: Merkez bankaları tarafından alınıyor. Faizler radikal bir şekilde düşürülüyor. Hatta reel olarak sıfırlanıyor. Piyasadaki para miktarını arttırmak için açık piyasa işlemleri (bono alıp, nakit vermek) kolaylaştırılıyor. Limitler arttırılıyor.

2. Vergisel Önlemler: Hükümetler tarafından alınıyor. Canlandırma paketleri açıklanıyor. Vergi indirimleri yapılıyor. Sosyal transferler büyüyor ve dolayısıyla bütçe açıkları artıyor.

İki önlem paketinin de enflasyonist olduğunu söylemeye bile gerek yok. Daha ileri gidelim, bu önlem paketleri açıklandıktan sonra piyasadan toparlanmaya dair işaret bekleniyor. Beklenen işaretlerin hepsi fiyat artışlarıyla ilgilidir. Hem gayrimenkul fiyatları hem de menkul değerler borsasında fiyatlar artsın isteniyor. Hatta petrol fiyatındaki artış, bırakın petrol üreten ülkeleri, petrol tüketen ülkelerde bile "iyi" alámet olarak değerlendiriliyor. Al sana arz yanlı enflasyon dinamiği. Biz değilmiydik petrol fiyatları arttıkça, dizlerinin bağı çözülen, bu işin sonu nereye varacak, bindik bir alamete gidiyoruz kıyamete diye dertlenen.

* * *

Enflasyonla, istihdam arasında olumlu bir ilişki vardır. Yani "enflasyon artışı, işsizliği azaltır" denir. Pek tabii bu olumlu ilişki, belli aralıkta geçerlidir. Yoksa "arttır enflasyonu, bitsin işsizlik" diye bir şey yoktur. Hatta günün sonunda enflasyonun kendisi işsizliğin sebebi olur. Bu olumlu ilişkinin ayna simetriği daha doğrudur. Yani deflasyon, kesinlikle işsizliği arttırır. İşsizlik, ekonomik krizlerin yarattığı en kötü sonuçtur. O kadar kötüdür ki insanlar, eğer işsizlerin iş bulması için enflasyon gerekiyorsa, enflasyon olsun daha iyi der. Türkiye gibi bir ülkede de "biz enflasyonla birlikte yaşamayı öğrenmiştik ama işsizlikle yaşamasını bilmiyoruz" diye düşünen çok kişi çıkar.

* * *

Krizi bitirmek için alınan önlemler, ilk aşamada deflásyonu durdurmayı amaçlamaktadır. Kimsenin enflasyon peşinde koştuğu yok. Ama ekonomin mantığı icabı, önlemler enflasyonist oluyor.

Son Söz: Mikrobun bile faydalısı vardır.