Helikopter ebeveynlik nedir?

Lakin 26 yıl boyunca her yıl yüzlerce veli ve “eserleri” ile karşılaşmış, çalışmış, hayatlarının en önemli yolculuklarında onlara eşlik etmiş bir hoca olarak gözlemlerimin kıymeti de göz ardı edilmemeli bence. Şimdi gelelim gözlemlerimde en çok rastladığım veli profiline. Hani o demokratik, empatik, anlayışlı, destekleyici, ödülün de cezanın da dozunu iyi ayarlayabilen serbest ebeveynlik vardır ya onun tam zıttı ‘helikopter ebeveynlik’ en yaygın olanıdır. Son yıllarda geniş kitleler tarafından biliniyor olması sebebiyle yeni bir terim gibi görünse de helikopter ebeveynlik aslında yeni değil. İlk defa Dr. Haim Ginott’un 1969 yılında yayımlanan Ebeveynler ve Ergenler isimli kitabında kullanılan bu terim, ergen çocukların anne-babalarını “helikopter gibi” diye tanımlamasıyla ortaya çıkıyor ve 2011 yılında ise sözlüklerdeki yerini alıyor. Her anne ve baba çocuğuna destek olmak ister bu çok doğaldır fakat bu destek olma çabası bazı ebeveynlerde bir üst seviyeye çıkıyor ve çocuğun etrafında bir helikopter gibi dönmeye başlıyorlar. Her şeye hâkim her konuda öne atılan kendileri bir anda bir gün yoruluyor ve şöyle diyorlar; “Hocam kendi başının çaresine baksın artık İngiltere’de ya da artık nereye okumaya gönderilecekse.” Kendi başının çaresine bakmasını öğretmediğiniz çocuklar kendileri dahil kimsenin başının çaresine falan bakamıyor. Her şey için çok gecikmiş oluyorsunuz. Anlıyorum helikopter dön dön yoruldu, yakıtı bitti ya da arıza çıkardı olur ya hastalık var ölüm var bu dünyada. Tepelerinde dönüp durmak yerine aşağıda onlarla yan yana sakin ve bilinçli adımlar ile yürüseniz ne güzel olmaz mı? Çünkü emin olun işe yaramıyor yaptıklarınız. Çocuğun hayatı ile aşırı ilgili olma durumu geri tepiyor ve faydadan çok zarar görüyorlar. Hiçbir şeyi kendileri beceremeyen, kaygı bozuklukları olan evlatların nasıl zorlandığını gördükçe ben çok üzülüyorum. Yapmayın.

HELİKOPTER EBEVEYNLERİN DAVRANIŞ ÖRNEKLERİ AŞAĞIDA: BAKIN BAKALIM SİZDE KAÇ TANESİ VAR

*Kötü bir şey olmaması veya eğer olursa da hemen müdahale edebilmek için çocuğun etrafında dört dönmek.
*Bir problem ya da görevle uğraşan ve mücadele eden çocuğun yanına giderek sorunu onun yerine çözmek ya da görevi onun için yerine getirmek.
*Çocuğun kendi kendine giyinmesine izin vermemek, onu giydirmek.
*Kendi kendisine yemek yiyebilecek yaşta olan çocuğa yemek yedirmek, içeceklerini koymak. Yurt dışında bir bakın etrafınıza anneler çocuklarının peşinde kaşık ile koşuyor mu?
*Çocuğun kendi kendisine daha yavaş yapabileceği küçük işleri, ayakkabı bağcıklarını bağlamak ya da düğme iliklemek gibi, zaman kazanmak için onun yerine yapmak.
*Çocuğa yöneltilen soruları, onun kendi cümleleriyle cevaplamasına izin vermeden, onun yerine cevaplamak.
*Sürekli onların yerine karar vermek.
*Çocuk için (müzik ve spor gibi okul dışı aktiviteler de dahil olmak üzere) çok yoğun bir günlük, haftalık ya da aylık program hazırlamak.
*Ağaca tırmanmak gibi çocuğun keşfetmeye yönelik davranışlarını kısıtlamak.
*Özellikle küçük yaşlarda çocuğa hiçbir özel alan sunmamak ve her zaman gölge gibi peşinde olmak.
*Okul çağında çocuğun öğretmenlerini, arkadaşlarını ve boş zaman aktivitelerini onun yerine seçmek.
*Ev ödevlerini izlemek, kontrol etmek ya da onun yerine yapmak.
*Çocuğun başarısız olmasına izin vermemek.
*Kendi hırs ve hayallerini çocuğa yüklemek.
*Eğitim hayatına fazla dahil olmak.
*Çocuğun ev işlerinde görev ve sorumluluk almasını engellemek.
*Çocuğun yaşına uygun bir şekilde kendi kararlarını vermesine engel olmak.

HELİKOPTER EBEVEYN OLMAKTAN NASIL VAZGEÇİLİR?

1-Çocuk bir problem ile karşılaştığında sizin görevinizin o problemi çözmek olmadığını lütfen kendinize hatırlatın. Sizin göreviniz çocuğun sorunu çözmesine yardımcı olmaktır. Ebeveynlerinin tüm sorunları çözdüğü çocuklar, ileride problem çözme becerisinden yoksun kalıyor ve anksiyete ya da depresyon gibi sık rastlanan zihinsel sağlık sorunları ile daha sık mücadele ediyor.
2-Onlara lütfen güvenin. Yapabileceklerine inanmanız onun yerine yapmanızdan çok daha büyük bir fayda sağlıyor. ‘Özgüven’ dediğimiz şey böyle gelişiyor.
3-Çocuklarınızın bölümünü, okulunu, hobilerini, okuldaki seçmeli derslerini siz seçmeyin.
4-Evden ayrılınca (kız ya da erkek çocuk) yemek yapabilen, etrafını toplayabilen, en ufak bir eleştiri ile dağılmayan bireyler olmaları gerektiğini unutmayın ve onlara lütfen evde iş yaptırın.
Kısacası evlatlarınızı bir gün bu dünyadan aniden gitme ihtimaliniz olduğunu düşünerek yetiştirin.

Günün Sözü: “Ait olma, birey olma dengesinin temelinde biz olmak vardır.” (Doğan Cüceloğlu)

EĞİTİMDEN, BİLİMDEN, BAŞÖĞRETMENİN İZİNDEN AYRILMADIĞINIZ AYDINLIK GÜNLERİNİZ OLSUN.