Sağlık

Dr.Gündüz TEZMEN

OKUR MEKTUPLARI

Aids’li kişi anlaşılabilir mi?

24 yaşında bekar bir kızım. Bir erkek arkadaşım var. Bakire olduğum için cinsel ilişkiye girmiyoruz. Ben çok korkuyorum. Arkadaşım başka bir kadınla ilişkiye girer kadından AIDS kapar ve bana bulaştırır diye çok korkuyorum. Bu hastalık nasıl bulaşır? AIDS’li olan bir erkek nasıl anlaşılır? Kendimizi nasıl koruruz Rumuz: KORKU

ARALARINDA AIDS ve Hepatit (bulaşıcı sarılık) de bulunan bir grup hastalığın en sık bulaşma yolu, kan ve cinsel yaşamdır. Kan nakli, aynı enjektörün kullanılması gibi yolların yanı sıra cinsel yaşamla da bulaşma riski vardır. Hastalığı alan kişi bir süre sonra, kendisi hasta olmasa bile kanında ve vücut sıvılarında hastalık virüsü taşıyabilir. Bu kişiler dış görünüşte hiçbir belirti vermezler. Kaldı ki kendileri de hasta değildir, ancak hastalığı bulaştırabilirler. Bu nedenle dış görünüşe bakıp hastalık teşhisi koymak mümkün değildir.

Ülkemize gelen yabancı kadınların kontrolsuz fuhuşları nedeniyle AIDS taşıyıcılarının sayısı maalesef çok artıyor. Bunların çoğu taşıyıcı olduğunu bilmediği için, öncelikle kendi eşleri olmak üzere çok kişiye hastalığı bulaştırma riski yaratıyorlar. Çoğu kişide AIDS korkusu bulunmasına rağmen daha yaygın ve en azından aynı derecede tehlikeli olan Hepatit pek önemsenmiyor. Hepatit hastalığının B ve C tipinin virüsleri de aynı şekilde bulaşıyor. Bu da bazı kişilerde hastalık ortaya çıkarmadan taşıyıcı olarak yıllarca bulunabiliyor. Hepatit B’ye karşı aşı var. Bunu yaptırarak korunmak mümkün ancak Hepatit C ve AIDS için geliştirilmiş aşı yok.Korunmak için, tahlil yaptırmadan kan ve kan ürünü almamak, kondom (prezervatif) kullanmadan cinsel ilişkiye girmemek, sterilize ettirmeden çok kişinin kullandığı manikür-pedikür takımını kullanmamak önemlidir. Aynı şekilde çok kişiyle cinsel ilişkiye giren kişilerin hastalık kapma risklerinin de artacağı gerçeğini göz ardı etmemekte yarar var.

Çocuklarım özürlü olabilir mi?

Benim nişanlımın dayısı ve halası doğuştan zeka özürlü. Bizim çocuklarımızın zeka ve bedensel özürlü olması riski yüzde kaçtır?Nişanlımda ve kardeşlerinde böyle bir sorun olmamasına rağmen bu durum beni çok korkutuyor, çocuk yapmak istemiyorum.Ben hemşireyim, nişanlım da öğretmen, her şeyi bilerek bilmemiş gibi davranmak bizi çok üzüyor.Sizden bilgi rica ediyorum. Rumuz: KELEBEK

KALITSAL (irsi) hastalıkların iletilmesinde farklı kurallar var. Hastalık geninin dominant (baskın karakterli) olduğu durumlarda, genin iletildiği herkes hasta olur. Genin resesif (silik karakterli) olduğu durumlarda da hastalık geninin hem anne hem de babadan iletilmesi halinde çocuklarda hastalık görülür. Bu nedenle akraba evlilikleri, kuşaklar boyunca gizli kalmış hastalıkların ortaya çıkmasına yol açabilir.Genin yer aldığı kromozoma göre de iletimde farklılıklar görülebilir. Bu nedenle bazı hastalıklar ailenin sadece erkeklerinde ya da sadece kızlarında görülebilir. Nişanlınızın akrabalarında zeka özürüne yol açan hastalığın ne olduğunu bilmeden çocuklarınız için bir şey söylemek doğru değil. Bu gibi konularda ihtimal hesaplarına göre hareket etmek de doğru değil. Toplumda yüzde bir oranında görülen bir hastalık sizin tek çocuğunuzda ortaya çıkmışsa sizin için yüzde yüz demektir. Sorunu olan bir çocuğa sahip olmak, hem çocuk hem de aile için çok zor bir durum. Bu nedenle iyi tetkik yapmadan karar vermemek gerekiyor.’Her şeyi bilerek bilmemiş gibi davranmak’ sözlerinizin üzerinde durmak istiyorum. Bu konu nezaket ve benzeri hassasiyetleri gerektiren bir durum değil. Evlenmek ya da evlenmemek tamamen sizin tercihiniz ama, ailede özürlü kişiler varken, riskleri garantilemeden çocuk sahibi olmak sizin ya da ailenizin tercihini olmamalı.

Doğacak çocuğun da ’sağlıklı yaşam hakkı’ olduğunu unutmayın. Nişanlınızla bunu ayrıntılı olarak tartışın ve genellikle üniversite hastanelerinde bulunan genetik merkezlerinden birine başvurun. Burası muhtemelen, özürlü olan akrabaları inceleyecek, ardından size genetik araştırma yapacak ve size bu konuda bilgi verecektir. Bazen gebelik süresinde rahim içindeki sıvıdan iğne ile örnek alarak tahlil yapıp, doğacak bebeğin genetik yapısı hakkında da bilgi sahibi olunabilmektedir. Bunların hangisinin yapılacağı konusunda genetik uzmanları size bilgi verecektir.

Mektup adresi: Dr.Gündüz Tezmen, Hürriyet Gazetesi Medya Towers Güneşli 34544-İstanbul

FAKS: (0 212) 677 01 39

E-MAİL: gtezmen@hurriyet.com.tr