Sağlık

Gündüz TEZMEN

Lazer her yerde kullanılabilir mi?

Teknolojiyi çok kolay benimseyen bir toplumuz. Bunun örnekleri her yerde görülüyor. Ben, cerrahide lazerin kullanımı konusuna değinmek istiyorum. Son zamanlarda, ameliyat sözcüğü gündeme geldiğinde herkes bunun lazerle yapılıp yapılmayacağını soruyor. Sanıyorum herkes bundan mucize bekliyor. Yeni bir teknoloji olması nedeniyle bazı koşullarda avantajlarının bulunması doğaldır ama bilinmesi gereken şey, lazerin her alanda kullanılamayacağıdır. Ayrıca ameliyatlardaki başarının lazere bağlı olmayıp, ameliyatı yapan cerraha bağlı olduğunu da unutmamak gerekir. Böyle olunca ameliyatta kullanılacak tekniğin seçimi, cerrahın tercihine kalmalıdır.

Lazer nedir?

Belki de 'Laz'ları çok sevdiğimiz için Türkçe'ye lazer ismiyle alınan bu teknolojinin gerçek ismi 'Laser'dir. Bu ışının oluşum teknolojisi ile ilgili kelimelerin İngilizcesinin (Light Amplification by Stimulated Emmission of Radiation) ilk harflerinden oluşmuş bir kelimedir. Gaz, sıvı ya da katı haldeki çeşitli maddelerin elektrikle uyarılması sonucunda oluşan bir ışındır. Çeşitli maddelerle oluşturulduğu için farklı tipleri vardır ve bunlar da oluşumunda kullanılan maddelerin ismiyle adlandırılır, argon lazeri, karbondioksit lazeri gibi. Kullanım amacına göre farklı lazer tipleri arasından tercih yapılır.

Cerrahide lazer, dokuları kesme, tümörleri ve yaraları küçültme ya da yok etme, kan damarlarını tıkama gibi işlerde kullanılır. Lazerin temelde yaptığı iş dokuları buharlaştırmadır. Kesmede kullanılırken, çok ince bir hat boyundaki dokuları buharlaştırdığı için diğer dokular birbirinden ayrılmaktadır. Tüm lazer tipleri ısıtıcı ya da yakıcı etkide değildir. Örneğin göz dibindeki kanayan damarları tıkamak için kullanılan lazerler, gözden hiçbir zarar vermeden geçer ve sadece damarın kapanmasını sağlayacak etki gösterir.

Lazer bistürinin (neşterin) tam olarak yerini alamadı, ancak, kesilen yerlerde çok az kanamaya yol açtığı için ameliyat alanının daha rahat görülmesini sağlamak, ince ve zor alanlarda daha rahat çalışma imkanı sağlamak gibi avantajlarından da yararlanılıyor. Lazerle yapılan çoğu ameliyatlarda enfeksiyon riskinin, yaralanan dokusu miktarının ve iyileşme süresinin azlığı gibi avantajlar vardır.

Tıpta kullanımı

Lazer tıbbın çeşitli alanlarında kullanılmaktadır.

Deri ve plastik cerrahi: Lazerin en yoğun kullanıldığı alanlardan biri deri hastalıklarıdır. Doğumsal lekelerin, istenmeyen kılların, bazı tür benlerin, ciltte görünen kılcal damarların, kırışıklıkların giderilmesi gibi alanlarda sıklıkla kullanılıyor. Döğmelerin yok edilmesinde de en etkin yöntem, lazer. Cilt kanserlerinin bazı türlerinde de lazerden yararlanılıyor.

Göz: Göz hastalıkları alanında lazerin ilk kullanımı, özellikle şeker hastalarında görülen göz dibi damar hasarlarında görülen kanamaların kontrol altına alınmasında olmuştur. Daha sonra glokom (göz tansiyonu) tedavisinde ve görme bozukluklarında gözlükten kurtulmada yaralanılmaya başlandı.

Sindirim sistemi: Lazer özellikle yemek borusu ya da kalın bağırsağı tıkayan tümörlerin giderilmesi ya da küçültülmesinde kullanılmaktadır.

Kadın hastalıkları; Lazer rahim ağzı ve dış cinsel organlardaki prekanseröz (kansere dönüşebilir) sorunların giderilmesinde, rahim iç çeperinin rahim dışında gelişmesi durumu (endometriosis) ve tüpleri tıkayan miyomların giderilmesi gibi durumlarda kullanılıyor.

Üroloji: İdrar yolunun tüm tümörlerinde, genital siğillerin giderilmesinde, böbrek taşlarının kırılmasında, büyümüş prostatın tedavisinde kullanılıyor.

Kardiyoloji: By-pass veya anjiyoplasti (balonla açma) gibi işlemlerin uygulanamayacağı ileri dereceli koroner hastalıklarında kalp kasında delikler açarak yeni damarların oluşturulması işleminde lazerden yararlanılıyor. Ayrıca büyük damarları tıkayan damar sertliklerinde de lazerin kullanımı üzerine çalışmalar yapılmaktadır.

Diş hekimliği: Diş çürüklerinin temizlenmesi ve diş eti hastalıklarının ve bazı ağız içi tümörlerinin tedavisinde lazer kullanılabiliyor.

Beyin cerrahisi: Beyin ve omurilik tümörlerinin çıkarılmasında lazer kullanılıyor.

K.B.B.: Ses telleri üzerindekiler de dahil olmak üzere bazı tümörlerin çıkarılması ve horlamayı giderici ameliyatlarda yararlanılıyor.

Ortopedi: Özellikle bel fıtığı ameliyatlarında küçük bir alandan girilerek fıtığın buharlaştırılması işleminde lazer kullanılıyor. Ayrıca diz ve omuz eklemi bağlarıyla ilgili ameliyatlarda da lazerden yararlanılabiliyor.

Dikkat

Uzmanlar lazerde büyük bir enerji bulunduğunu ve dikkatle uygulanması gerektiğini belirtiyorlar. Bu nedenle kullanmasını iyi bilen kişilerin elinde olması gerektiği belirtiliyor.

Halkın da bunun bir mucize olmadığını, bir çok olayda klasik yöntemlerin kullanılmasının çok daha doğru olduğunu bilmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca lazerle yapılan ameliyatların, risksiz, ağrısız, iz bırakmayan türde olduğu yolundaki kanaatin yanlış olduğu da belirtiliyor.

Yazımın başında da belirttiğim gibi, ameliyat sırasında hangi yöntemi kullanmanın daha doğru olacağına, ameliyatı yapan cerrah karar vermelidir.

FAKS: (0 212) 677 01 39

E-MAİL: gtezmen@hurriyet.com.tr