Sağlık

Gündüz TEZMEN

Kalp krizinde ilk dakikalar

Değerli sanatçımız Kemal Sunal'ın vefatı üzerine yine tartışmalar başladı. İlk gelen ambulansta doktor olsaydı, telsizle kuleye haber verilseydi, gelen ambulans daha hızlı gelseydi gibilerden her kafadan ses çıkıyor. Aralarında milletvekilinden, sanatçısına, gazetecisine varıncaya kadar herkes birşeyler söylüyor herkes birilerini suçluyor.

Bu yazı teknik nedenlerle önceden yazılıyor. Bu yazının yazıldığı dakikalara kadar hiç kimsenin Kemal Sunal'a yapılması gereken ilk yardım konusunda uzmana danıştığına tanık olmadım. Bu da gösteriyor ki, ülkemizde uzmanlığa saygı yok. Bu kafayla gidildiği sürece hiçbir şeyin tam olarak düzelmesini beklemeyelim.

Saniyeler önemli

Bir olay karşısında başkasını suçlamak işin en kolay tarafı. Esas olarak yapılması gereken şey, 'Bu konuda ben ne yapabilirdim' diye sormak. Bu açıdan ve de bilimsel gerçekler açısından bakılınca olayda illa bir suçlu bulmak gerekirse, uçaktaki herkesin bir ölçüde kusuru var.

Nedenlerini de açıklayayım, kalp durması, kan dolaşımının da durması demektir. Böylece öncelikle beyin olmak üzere tüm dokuların beslenmesi durur ve dokular hızla ölmeye başlar. Beyin dokusu, normal oda ısısında 5-7 dakika içinde geri dönülmez şekilde hasarlanmaya başlar. Demek ki yapılması gerekenler başlamak için önümüzde 3-5 dakikalık bir süre var. Kalbinin durduğunu farkedip hostese, hostesten pilota, pilottan acil yardım ekibine haber gitmesi uçağın park edilmesi, uçağa merdiven yanaştırılması, yardım ekibinin uçağa ulaşıp ilk yardıma başlaması için ne kadar hızlı davranılırsa davranılsın bu süreden fazla bir zaman geçecektir. Sistem bu olduğu sürece dünyanın hangi ülkesinde olursa olsun, zamanında müdahale mümkün olamaz.

Ne yapılmalı?

Böyle bir durumda hastaya yardımcı olabilecek kişiler, yakın çevresindekilerdir, bu olayda uçağın içindeki kişilerdir.

İlk yardım kuralları doktorlar için değil, herkes için gereklidir. İlk yardımla ilgili her yazımda, 'bu kuralları iyi öğrenin, gerekli olduğu zaman öğrenmeye zamanınız yoktur. Kuralları iyi bilirseniz günün birinde belki de canınızdan çok sevdiğiniz birinin hayatta kalmasını sağlayabilirsiniz' uyarısını eklerim.

İlk yardım, sağlık ekibi ulaşıncaya kadar hastanın hayatta kalmasını sağlamak ya da hastalığının artışını önlemek için alınacak önlemlerdir. Tabii ki, ne kadar başarılı ilk yardım yapılırsa yapılsın, hatta tıbbın bütün olanakları kullanılırsa kullanılsın, yardım etmenin mümkün olamadığı haller de olacaktır, ancak tüm olanakların kullanıldığını bilmek, geride kalanların acısını azaltacaktır.

Doktor gerekli mi?

Tartışmalar doktorun zamanında ulaşmadığı üzerine yoğunlaşıyor. Ülkemizde, sağlık denilince herkesin aklına sadece 'doktor' geliyor. Oysa tüm sağlık sisteminde doktorun payı düşüktür. Sistemi sadece doktorun üzerine kurmaya çalışırsanız eksik olması kaçınılmaz. Yardımcı sağlık personeli eğer yeterli nitelik ve nicelikteyse sağlık hizmetlerinin kalitesinin artışında çok büyük katkıları olacaktır.

Eğer ilk gelen ambulansta, defibrilatör (kalp şoku cihazı) de dahil olmak üzere yeterli ekipman varsa ve gelen yardımcı sağlık personeli yeterli eğitimi almışsa, bu ekipte doktor bulunmaması eksiklik değildir.

Personel eğitilmeli

Uçaklarda doktor yolcu bulunması önemli bir şans, ama bunun bulunmama ihtimaline karşı da hava yolları da gerekli önlemleri almalıdır. Örneğin söz konusu olayda pilot da dahil olmak üzere kimse doğru ilk yardımı bilmiyor. Bence yapılması gereken şey, tüm kabin amirlerini profesyonelce düzenlenmiş ilk yardım kurslarına göndermek. Bu kurslar genel kültür bilgisi düzeyinde olmamalı. Kursların ve belirli aralıklarla yapılacak bilgi tazeleme eğitimlerinin ardından yapılacak sınavlarda başarısız olanlar kabin amiri olmamalı. Böylece her uçakta, ilk yardım bilgisi olan en az bir kişi bulunur ki, bu da acil bir durumda ilk hava alanına ininceye ve sağlık yardımı yetişinceye kadar paniklemeyi ve daha da önemlisi yanlış yapılmasını önleyecektir.

FAKS: (0 212) 677 01 39

E-MAİL: gtezmen@hurriyet.com.tr