Zenginin parası

Doğan ULUÇ

Türkiye'de günlerdir heyecanı dalga dalga yayılan sayısal loto, şans mucizesiyle gelen servetlerin uzun ömürlü olmadığı inancını bir kez daha kanıtlayacak mı? Zaman gösterecek.

Amerika'da Las Vegas ve Atlantic City'den, Kentucky'e, Belmont'a, barlardan kulüplere, kumarhane, hipodromlara, piyango, lotarya ve akla gelebilecek her türlü talih oyunlarıyla saatbaşı pek çok insan milyoner oluyor. Oysa kaderin ödüllendirdiği bu kişilerin milyonları çeşitli nedenlerle kısa zamanda tüketip eski yaşamlarına döndükleri biliniyor. Türkiye'de de milyon liranın düşleri süslediği dönemde piyangodan kazandığı yüksek ikramiyeyi üstüste katlayan yoksulu bilen var mı?

Yeni Dünya farklı. Zenginlik paraşütle inmiyor gökten. Refah zirvesindeki ülkede servetlerin kökünde kumar, lotarya, piyango değil, akılcı yeni buluşlar, rekabete karşı yoğun çalışma, ileriyi gören yatırımlar gibi faktörler yatıyor.

Amerika'da halen serveti bir milyon doların üstünde olan 100 bine yakın insan yaşıyor. Resmi kura vurduğumuzda en yoksul milyonerin serveti bizim paramızla asgari 173 milyar lira. Gene de servet kriterleri her milyoneri zenginler sınıfına sokmuyor.

1950'li yıllarda Amerika'nın önde gelen zenginlerinden Paul Mellon'ın saray lüksündeki yatında dostlarını çağırdığı partiye davetli olmadığı halde gelen yeni zengin bir çorap fabrikatörü güvertede tur atıp bankacı-sanayici Mellon'ın yanına yaklaşıyor. Son iki yılda 25 milyon dolar kazanan çorapçı ‘‘Bu yatı çok beğendim, kaça?’’ diye sorunca serveti beş milyar doları aşkın Mellon ilk kez karşılaştığı sonradan görme milyonere ‘‘Fiyatını soruyorsanız alamazsınız’’ yanıtını veriyor.

Şimdilerde ise Amerika'da zenginliğin şekli değişiyor. Ekonomik eğilim, son 20 yıldır giderek hız kaybeden üretimden, yüksek teknoloji, perakende ticaret ve sinema, müzik, TV, bilgisayar alanına yönelirken mantar gibi bir yeni zengin sınıfı türemeye başladı.

13yaz.jpg

Zenginin parası

Doğan ULUÇ

Blucin, tişört, lastik ayakkabı ile işe gidip-gelen yeni zenginler bilgisayarlarda yenilik kovalayıp, telefonla mültimilyon dolarlık anlaşmalara giriyorlar. Eski dönemin çelik kralı Andrew Carnegie ilk 10 milyon dolarını yapmak için 10 yılını harcarken bilgisayarların güncel yaşamdaki geleceğini herkesten önce keşfeden Bill Gates 11 yılda 38 milyar dolarlık servete sahip oldu.

‘‘Modern Karun’’ Bill Gates'e ilaveten ‘Yeni Zenginler’ grubunda düzinelerle dolar milyarderleri Rockfeller, Vanderbilt, Mellon, Carnegie, Ford, Hunt gibi geçmişin köklü servet sahiplerini geride bıraktılar.

Amerika'da yüzde 0.5 oranındaki en zenginlerin özel servet toplamı 2.5 trilyon dolar. Yeni servetlerin çoğunda patronun çalışanlara yüksek maaş, ikramiye yerine verdiği şirket hisseleri teşvik unsuru büyük rol oynuyor. Coca-Cola, Walt Disney gibi kuruluşların genel müdürleri bu sistemde kısa sürede bir milyar dolarlık servete sahip oluyorlar.

Geçen yıl 2 milyar dolara yakın kar yapan ev eşyaları şirketi Home Depot'da çalışan 1000 kişi milyoner sınıfına geçti. Özel ofisi ve sekreteri olmadan işçileriyle yanyana çalışan, 5 milyar dolarlık Bloomberg medya kuruluşunun sahibi Michael Bloomberg, 4000 personelinin çoğunu milyon dolarlık senetle ödüllendirdi. Dev Microsoft'un 41 yaşındaki patronu Bill Gates'in eski danışmanları Paul Allen ile Steven Balmer 14 ve 8 milyar dolarlık servetlerine yüksek maaş yerine aldıkları hisse senetleriyle ulaştılar.

Buluşları, üretimleri güncel yaşamı etkileyen bu para babaları mutlu, doyum içinde mi yaşıyorlar? Kesin bilemeyiz ama kira derdi, çocuklarının okul taksidini ödeme sorunları olmadığı muhakkak. Yalnızca bilgisayar programları üreten Oracle Corp.'un sahibi Larry Ellison ‘‘Senin adam olmayacağın kesin’’ diye her gün nutuk atan babası için ‘‘Keşke bu günleri görebilseydi’’ diyor. Ellison'ın serveti 8 milyar dolar.

Zenginin zengini Bill Gates ise ‘‘Gitmediğim doktor kalmadı, rahatsız edici bu kokuyu atamıyorum’’ diye vücut kokusundan yakınıyor. Yakın çalışanları şikayet ediyor mu? Hiç sanmam.