Kim Amerikalı?

Kadim dostumla hal-hatır soruşturmayı takiben eski günlere yelken açtık. Kabataş’tan lise arkadaşım, Bab’ı Ali’den meslektaşım Hidayet değişmemişti. Eleştiri merakı devam ediyordu. Memlekete son ne zaman gittiğini sorduğumda ‘’Geçen yaz’’ deyip devam etti. ‘’İstanbul daha da canlanmış, hayat pahalı gene de gazino, lokantalar tıklım tıklım dolu. Ama insanlarımız hep aynı, negatif.’’

‘’Hayrola, ne oldu ki?’’diyorum. Anlatıyor: ‘’Atatürk havaalanı Avrupa’dakiler gibi modern. Mimarisi güzel. Uçaktan inip pasaport kontrolu şeridine girdim. Önümde bir Amerikalı guruba bekletilmeden giriş yaptılar. Sıra bana geldi, pasaportumu görevliye verdim.Memur bilgisayar tuşlarıyla oynamaya başladı, bir yandan pasaport sayfalarını karıştırıyor. Beklemeye geçtim. Sert bakışları üstümde, sanki kaçak biriyim ben. Pasaportumun kapağında United States of America yazısına bir kez daha bakarken Türkçe milliyetimi sordu. ‘’I am American.’’yanıtını verdim. Dudak büktü:‘ ’Bay Hidayet, Amerikalıya hiç benzemiyorsunuz?’’ Aynı anda giriş damgasını vurdu.

Türkiye’de renkli fotoğrafçılığın öncülerinden Hidayet’in ten rengi kahverengi. Hollywood yapımlarından tanışığımız kovboy John Wayne, Tarzan Weismuller, dansçı Fred Astaire, aktris Betty Grable, yüzücü Esther Williams gibi Amerikalılar hep beyaz tenli. Kontrol görevlisi, Amerikalıların tümünü beyaz tenli, mavi gözlü olduğunu sanıyor herhalde.

Ortada yıllardır süregelen Kim Amerika’lı sorunu var. Konu beş asır öncesine uzanıyor.

1497-1503 arasında dört kez bu kıtaya gelen Floransa’lı kaşif Amerigo Vespucci ‘’Mundus Novus’’( Yeni Dünya) diye isimlendirmiş.

Bu tanım tutmuş olsaydı bugün 300 küsür milyon insan ‘’Ben Yeni Dünya’lıyım diyecekti.

Christopher Columbus 1492’de yeni arayışlar seferinde Hindistan sandığı Amerika’ya ayak bastı. Columbus sefer dönüşünde Avrupa'ya koyu derili yerlileri ‘’Hind’li’’ diye tanıttı. Nüfuzlu Alman haritacı Martin Waldseemüller 1492’de Christopher Columbus’un keşfini küçümseyerek kitabı Cosmographae’de yeni kıtayı ‘’America’ adıyla tanımladı.

Amerika’nın güney komşusu da Amerika’lı. Komşu halkına Güney Amerika’lı dersek ABD gibi Meksika ve Kanada halklarına Kuzey Amerika’lı dememiz gerekecek. Oysa Saskatchewan’lı David Draper:’’ Kuzey Amerika’da 25 milyon insan Amerika’lı kimliğini istemiyor ‘’Biz Kanadalı’yız.’’diyor. American sözcüğü ‘’Birleşik Devletler vatandaşı’’anlamına giriyor. Sözcüğün en popüler iki eş anlamlısı Yankee ve Gringo.

Ülke nüfusu 317 milyon. Nüfusun yüzde 72’si beyazlardan oluşuyor. İspanyol ve Latin kökenliler yüzde 15’ini, siyah tenliler, gerisi kızıl derili ve Alaska yerlileri, Asya kökenli.

337 lisan konuşan değişik kökenli insan yaşıyor kıta ülkede. Kimse saç ve deri rengine, fiziksel görünümüne göre değerlendirilmiyor. Zenciler hariç.