Dört haftada 457 milyarlık alışveriş

Apartman kapıcımız Sonny’nin yüzünden uyku akıyor. Göz kapakları yarı açık. Yastık göstersem uyumaya başlayacak. Oysa dışarda hava hálá aydınlık. "Hayrola, neyin var?" Silkiniyor birden.

"Tüm Noel alışverişini tamamladım. Hayli tasarruf yaptım bugün Macy’s’de. Dün geceyarısı iki arkadaşımla birlikte kuyruğa girdim, sabah 10 civarında sıra bize geldi. Uykusuz kaldık ama değdi doğrusu." Sonra satın aldıklarını sıralıyor.

Sonny alışveriş için ABD’de "Siyah Cuma" yakıştırmalı "Şükran Günü" sonrasında envanterini yüzde 50’ye yaklaşan indirimle satışa sunan mağazalar arasında Macy’s’i seçmiş. Manhattan’ın göbeğindeki Macy’s ABD’nin en büyük mağazası. Kapladığı alan futbol sahasından geniş. Gazetelerde, TV ekranlarında yılın başlıca indirimli satışlarına ait haberleri hayretle izliyorum. Ucuz satışa giden mağazalar sabahın 6’sında kapılarını açıyor.

İnsanlar bir gece öncesinde kaldırımlar üstünde kuyruğa giriyor. Bir kısmı uyku tulumları içinde, portatif iskemlede uyuyarak açılışı bekliyor. Bazı mağazaların açılışı ise geceyarısı. Kapılar açıldığında bir koşuşturmadır başlıyor içeri girmek için. İtiş-kakış, izdiham, sıra kapıp öne geçmek isteyenlerin yumruklaşması, polis müdahalesi. Ardından tezgah, raflar, askılardaki malların kapışılması. Kasiyerlerin önünde yeni kuyruklar. Tam bir keşmekeş. Yalnızca Macy’s’e gelen müşterilerin sayısı 250 bin.

ABD’nin diğer kesimlerinde de durum farklı değil. "Mall" denilen çok dükkanlı alışveriş merkezlerine girmek için arabalarıyla gelenlerin oluşturduğu kuyruklar 10 kilometre uzunluğunda. Kentlerin içinde ve dışında araç trafiği tampon tampona. "Ulusal Perakende Federasyonu" Şükran Günü ile Noel arasındaki dört haftada geri kalan 11 ayın toplamı kadar satış yapıldığını bildiriyor. 2006’ın son bir ayında perakende satışların 457.4 milyar dolara erişmesi bekleniyor.

DEVASA GIDA SEKTÖRÜ

Kıta ülke iki cephede, Irak ve Afganistan, harp içinde. Amerikan yönetiminin başında ayrıca Filistin-İsrail, Lübnan kaosu, uluslararası terörizm, İran’ın nükleer silahlanması gibi ciddi sorunlar var. Oysa bu karanlık tabloya rağmen toplumun güncel yaşamı her şey güllük-gülistanlık gibi aksamadan devam ediyor. Alışverişlerin toplam meblağı son üç yılın en üst düzeyine ulaşmış. Peki yıl sonu alışverişi için niye bu eziyete katlanıyorlar?

Ülke insanlarının önemli tutkusu alışveriş. Noel arifesi aile bütçelerini sarsacak yük getiriyor. Senenin son dört haftasında indirimli satışlarda Wal Mart zinciri son model 52 inçlik plazma TV’leri 474 dolara, Toys’R’Us PlayStation 3 elektronik oyun setini 600 dolara, Nintendo Wii’yi 250 dolara satıyor. Normal fiyatlarının yarısına yakın.

Sears, J.C. Penny, Best Buy, Kohls, Target, P.C. Richard and Son, Game Spot, Circuit City, KB Toys, Gap, Abercrombie and Fitch gibi mağaza zincirlerinde elektronikten, video oyunlarına ve DVD’lere, bilgisayarlardan oyuncak, giyim eşyalarına malları yok pahasına satılıyor. Piyasa analizcileri gelecek dört haftada 137 milyon Amerikalının, bir kısmı ihtiyacı olmayan eşyaları tasarruf amacıyla da olsa satın alacağını ifade ediyor. 2006’da Avrupa ve Uzak Doğu’dan ABD’ye gelen turistlerin bu alışveriş furyasına 25 milyar dolar harcayarak katılması bekleniyor. İngiliz turistler New York’un lüks mağazalarında kendi ülkelerinden ithal giyim-kuşam ürünlerinin vasat Londra’nın mağazalarındaki benzerlerinin yarı fiyatına satıldığını söylüyor...

Kıta ülke halkının bir diğer tutkusu, yemek. Halkın yüzde 45’inin fazla kilolu olduğu toplumun gıda düşkünlüğü dünyanın hiçbir ülkesinde rastlanmayan boyutta. İş seyahatlerimde sabah kahvaltısında yan masalarda insanların iri avuç boyu ızgara biftek, yumurta, patates kızartması, pekmeze bulanmış üç kat gözlemeyle meyve salatasını zorlanmadan yediklerine şahit oldum. Resmi rakamlara bakılırsa gıda sektörünün ABD’nin bir numaralı sektörü olduğunu sanıyorum. 300 milyon nüfuslu ülkede yiyeceğe sarf edilen para yılda 700 milyar dolar. Buna ilaveten Amerikalıların lokantalarda harcadığı para 511 milyar dolar. ABD’de 925 bin lokanta var. Ülkenin gıda sanayiinde 13 milyon kişi çalışıyor. Tarım, ulaştırma ve üretim gibi yan sanayilerle birlikte yiyecek sektörünün ekonomiye katkısı 1.3 trilyon dolara ulaşıyor. Alışveriş sektörüyle gıda sanayinin toplam meblağı ise iki trilyon doları geçiyor.