TRT yeni uyarlamalar yapmalı

TELEVİZYON için yapılan edebiyat uyarlamalarının önemini, işlevini bilmek gerekir.
Türk edebiyatının, edebiyat tarihine geçmiş yazarların yapıtlarından uyarlama, o yazarın daha çok kişi tarafından tanınmasını sağlar. Dahası televizyonda nitelikli programlar yayınlanmış olur. Ekrandaki uyarlamayı seyirci beğenirse, onun kitabını da alır. Son yıllarda bazı uyarlamalarının kitabının da çok sattığını, okur/seyircilerimiz anımsayacaklardır.
Bunların başında Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı Memnu’su gelir.
Meraklı bir seyirci iseniz ya da televizyon için bir uyarlama çekmek istiyorsanız, ilk öğrenmeniz gereken, ilgilendiğiniz eserin daha önce çekiminin yapılıp yapılmadığıdır.
Fuat Kale’nin TRT Edebiyat Uyarlamaları* bu soruların yanıtını veriyor.
Kitabın başında TRT Genel Müdürü Şenol Göka, Edebiyat Uyarlamaları ve TRT başlıklı yazısında kitabın özelliğine değiniyor: “Siz değerli okuyucuların elindeki bu katalog-kitap, TRT’nin yerli edebiyatımızın seçkin eserlerini televizyona uyarlayarak daha geniş kitlelere duyurma çabasını örneklerle ortaya koyan bir çalışma olmasının ötesinde, bu alanda araştırma yapmak isteyen her kesimden insanın yararlanabileceği bir kaynak eser niteliğinde.”
Fuat Kale’nin bu önemli kaynak kitabından ortaya çıkan hazin durum ise şöyle: O uyarlamalara emek verenlerin birçoğu aramızdan ayrıldı, hatta yazarın belirttiğine göre uyarlamaların çekildiği birçok mekân da bugün yok.

* * *

UYARLAMALARA geçmeden önce Jülide Gülizar’ın bir sözünü okuyoruz:
“Bir radyo için, bir televizyon için en zengin kaynak, kendi insanıdır, kendi kültürü, kendi edebiyatıdır.”
Fuat Kale’nin çalışmasında üç yüze yakın edebiyat uyarlaması hakkında bilgi var. Hazırlama yöntemine değinelim.
Sayfanın yukarısında eserin adı, yönetmenin adı ve fotoğrafı, yapım-yönetim hakkında bilgiler ve ilk yayın tarihi. Karşı sayfadaki bilgiler de şöyle: Oyuncular, “TV’de Bugün”de yayın günü, yayın saati. Eser hakkında bilgi, yönetmeniyle röportajlardan derlenmiş satırlar ve fotoğraflar.
Bu uyarlamaların DVD halinde yayınlanmasının, Türk edebiyatının seçkin eserlerinin ekrana nasıl yansıtıldığını görmek açısından da hem edebiyat hem görsel tarihimiz açısından yararlı olacağı kanısındayım.
Sayfaları çevirirken, gördüklerim belleğimde yeniden canlanıyor.
Türk edebiyatının sevilen, çok okunan, çok beğenilen bir eserinin bazen de aynı niteliğe ekranda ulaşamadığını görüyoruz.
Televizyonla kitap arasındaki ilgi bu uyarlamalar sayesinde pekişir.
Dünyada da birçok eser ekrana geldiğinde, okur sayısı artmış hatta o uyarlamadan sonra yeniden okunması mümkün olmuştur. Edebiyatın birçok ustasının kitapları uyarlamadan sonra yeni bir satış temposuna ulaşmıştır. Özellikle görsel alışkanlıkları daha kuvvetli olan genç kuşak, belki de bu yolla edebiyat tarihimizi tanımış olacaklardır. Ekrandan kitaba gideceklerdir.

* * *

FUAT KALE’nin kitabı, her zaman bakacağımız, başvuracağımız bir çalışma.
Kitaplığımızda/kitaplığınızda bulunması şart olan kitaplardan.
Ancak unutulmaması gereken, iyi edebiyat uyarlamalarının her zaman yapılması gerekliliğidir.

(*) TRT Edebiyat Uyarlamaları, Fuat Kale, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Yayınları