Sözlükler çağı
Ansiklopediler devri kapandı mı? Ayrı bir inceleme ve tartışma konusu. Ansiklopediye gösterilen ilgi, artık gazeteler arası tiraj savaşının bir silahı değil. Buna karşılık, sözlükler çağının başladığını rahatça söyleyebiliriz. Çünkü aslında hiç bitmemiş bir çağdır sözlükler çağı.
İnternetin ansiklopedileri bir kenara ittiğini hepimiz biliyoruz. Artık kitaplıklarda kocaman ciltlerde ansiklopedi serileri barındırmak veya alıp ona bakmak alışkanlığı sona erdi. Ama ‘sözlük’ her zaman önemli bir anahtar olabilmiştir. Ansiklopedinin sürekli güncellenmesi gereken yapısı da artık interneti cazip kılıyor...
Biraz da bu sayede sözlük her zaman gereklidir.
Nedense, sözlük denilince, ilk önce dil sözlüklerini anlıyoruz. Meslek veya uzmanlık sözlükleri bunun ardından geliyor. Sözlük tarihini şöyle bir karıştırdığınızda, ‘uzmanlık’ veya ‘alan’ sözlüklerinin dil sözlükleriyle çok yakın zamanlarda hazırlandığını göreceksiniz.
Şimdi plastik sanatlardan sinemaya, edebiyattan müziğe, bitkilerden sosyolojiye, mobilyacılığa hatta mutfağa kadar her ‘konu’nun sözlüğü var. Bir dönem TDK tarafından yayımlanan meslek, alan, uzmanlık sözlüklerine genç kuşak okurlar sahaflardan denk gelebilirler...
Yeter ki sözlük kullanma alışkanlığımız olsun...
Necdet Sakaoğlu’nun ‘Osmanlı Tarihi Sözlüğü’nü görünce şöyle bir bakmak isterken, sakin sakin okumaya başladım...
Sözlüğün altbaşlığı: Kavramlar, Kurumlar, Olaylar.
Bu sıralar sürekli dizilerden, gündem üzerinden Osmanlı ile ilgili birçok mesele, kavram, karşımıza çıkıyor. Neyin ne olduğunu bilmek için, gerekli anahtar Sakaoğlu’nun sözlüğü.
Necdet Sakaoğlu (1959) yerel tarih, Selçuklu, Osmanlı ve eğitim tarihleri konularında, ödül alan eserlerin yazarıdır.
Sakaoğlu, sözlüğün ideal okurunu şöyle açıklıyor: “Sözlük kapsamındaki kavramların çoğunu, Osmanlı tarihiyle içli dışlı bilim insanlarının bir kaynağa başvurmadan belleklerinde bulmaları doğalsa da tarih araştırmalarına başlayanların, tarih öğrenimi görenlerin, genel kültür ve tarih konularıyla ilgilenenlerin, bu kitaptan sıklıkla yararlanacaklarına kuşkum yoktur.”
Sözlük Âb Âlemi ile başlıyor. Bu sözün tanımını verdikten sonra, Osmanlı döneminde ve gündelik hayatında, içerdiği anlamını, uzantılarını da aynı maddede izah ediyor. Divân Yolu’ndan Sirkeci’ye doğru giderken Alay Köşkü adı verilen binayı görmüşsünüzdür. En azından ‘alay köşkü’ bahsini duymuşsunuzdur. Peki nedir bu bina? Ne için yapılmıştır?
Şimdi, ‘Ahmet Hamdi Tanpınar Kütüphanesi’ olarak faaliyetteki binanın ne olduğunu da göreceksiniz.
Bir edebiyat okuru, edebiyata meraklı iseniz, mutlaka Edebiyat-ı Cedide, Edebiyat-ı Kadime, Edebiyat-ı Sahiha maddelerini okuyun. Masanızda bulundurulması gereken sözlüklerden biri.
Osmanlı Tarihi SözlüğüNecdet SakaoğluAlfa Yayınları750 sayfa, 45 TL
