Ses belleğimizin görüntülü zenginliği: Film müzikleri

Görsellik olmadan kendi başına ilk dinleyişte aynı etkiyi yaparlar mı, aynı coşkuyla dinlenir mi? Kimileri var ki, kesinlikle aynı etkiyi yapar ve muhakkak döne döne dinlenebilir. Ben ikisini bir arada düşünürüm.

Birçoğumuz o müzikleri dinlerken filmden kareleri tekrar tekrar anımsadıklarını, yaşadıklarını, hayal ettiklerini söyler.

Yer aldıkları filmler haricinde çalınan, dinlenen, kendi dünyası olan müzikleri düşündüğümde, ‘Aşk Hikâyesi’, ‘Godfather’, ‘Dr. Jivago’, ‘İyi, Kötü ve Çirkin’den söze girerim... Film müzikleri ile ilgili görüşünü aldığım sinema eleştirmeni Uğur Vardan, bu adlara Belmondo’nun ‘Profesyonel’ini, Coppola’nın ünlü ‘Kıyamet’ filmindeki Wagner müziğini ekleyip artık filmlerdeki müzik anlayışının değiştiğini, buna en iyi örneğin Star Wars serisinin müzikleri olduğunu söyledi. Başka dostlarım ‘Yüzüklerin Efendisi’ serisinin de yine özgün besteleri olduğunu hatırlatarak, artık film müzikleri meselesinin bambaşka bir boyutta olduğunu hatırlattı.

Bütün bu soruları aklıma düşüren, yine ‘film’ ve ‘müzik’ türlerinin mükemmel birlikteliklerine imza atan ünlü film müzikleri bestecisi Ennio Morricone ile ilgili bir müzik dergisinde yayımlanan, “Ennio’nun Dünyası”(1) röportajı idi.

Hemen hemen bütün western filmleri seyreden ve Morricone’nin müziklerine hayran birisi olarak hiç kuşkusuz Morricone röportajını soluksuz okudum.

Morricone, kasımda 88 yaşına bastı, 60 yıldır bestelediği film müzikleri ise 500’ün üzerinde. İtalya’nın başkenti Roma’daki evinde Nick Shave’e yaşamından notları, bestelerinin esin kaynaklarını anlatıyor söyleşide. Röportaj, bestecinin “Morricone 60” adlı yeni CD’sinin çıkışı nedeniyle yapılmış.

***

MORRICONE, western filmleri için yaptığı bestelere esin kaynağı olarak Weber’in adını veriyor: “Western filmleri için beste yaparken Weber’in av temalarından yararlandım.”

Zaten ilk bestelerini anlatırken Weber’in Freischütz’ünden uzun uzun söz ediyor söyleşide.

Dergide beş tanınmış soundtrack’i sıralıyorlar.

‘The Good, the Bad and the Ugly’ (1966); Üç ana karakter Clint Eastwood, Van Cleef, Eli Wallach’tır ve sırayla flüt, ocarina, insan sesiyle temsil edilirler.

‘Once Upon A Time in the West’ (1968); şarkıları İtalyan şarkıcı Edda Dell’Orso’nun söylediği filmde ana karakterlerden biri armonika çalar. Dikkatli izleyicilerin fark ettiği bir husus daha vardır ki, filmdeki her karakterin kendi müziği vardır. Bu efsanevi filmin soundtrack’i 10 milyondan fazla satmış.

‘Once Upon a Time in America’ (1984); Sergio Leone ile Morricone’nin son işbirliğinin filmi. Filmdeki bestelerde Copland’ın etkisi sezilir.

Diğerleri ise ‘The Mission’ ve ‘Cinema Paradiso’. Morricone ismini hafızalarımıza kazıyan filmler ve müzikleri...

Morricone ile ilgili anacağım önemli bir inceleme de var:

“Sinemada  yönetmen müzisyen birlikteliği – Vahşi Batı’da birer dehşet operası olarak Leone – Morricone westernleri, Sergio Leone – Ennio Morricone”.

Hikmet Temel Akarsu – Emre Karacaoğlu – Sıtkı Yavuz Angınbaş(2) bestecinin müzik anlayışına değiniyorlar: “Bugün yönetmen ve müzisyen işbirliklerinin doruk noktası olarak nitelendirilen Leone – Morricone işbirliğinin ilk ürünü olan ‘A Fistful of Dollars’, ikilinin daha sonraki çalışmalarında geliştireceği temel prensiplerin çoğunu içermektedir. Morricone bir yandan yaptığı orkestrasyon tercihleri ile avangard bir atmosfer yaratmakta bir yandan da perdede görülen hareketlerle örtüşen ezgiler ile seyircileri sahnenin içine çekmektedir.”

***

BESTECİNİN kendi eserlerinin icrasını kendi yönettiği CD’yi merakla bekliyorum. 11 Kasım’da Decca etiketiyle yayımlanacak. Notalar gözümüzün önünde canlanacak... 

(1) Annie’s World, BBC Music, s. 50, November 2016.

(2) Hürriyet Gösteri, Sayı: 319, 2016.