Resim tarihimize dair

Çünkü kütüphaneleri zenginleştirme için yaz en uygun zamandır. Yeni yayınlarda yaşanan seyrelme vesilesiyle, inceleme, iyi olanı seçmek için daha çok vaktimiz olur.
Eylül itibariyle sanat sezonu, birbiri ardına açılan sergilerle başladı. Galerilerin arttığı, özel müzelerin açıldığı bir Türkiye’de genel resim tarihlerini muhakkak okumak, gerekli zamanlarda onlara başvurmak gerekir.
Çünkü gezdiğiniz, gördüğünüz sergideki resmi anlayabilmek için bir ön bilgiye ihtiyacımız vardır.
Cumhuriyet resmiyle ilgili kitaplar var, tek tek ressamlarımız hakkında da kataloglar, kitaplar yayınlanıyor. Peki, Cumhuriyet öncesi resmimiz nasıldı? Bu izi sürmezsek, Türk resminin gelişim serüvenini bilmezsek, Batı etkisindeki gelişmeleri açıklayamayacağımız gibi bugünü de doğru değerlendiremeyiz.
Seyfi Başkan’ın ‘Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim’* kitabı bu sorunun ayrıntılı yanıtını veriyor.
Kitabın ana başlıkları şöyle:
Anadolu Öncesinde Türklerde Resim, Osmanlı’dan Önce Anadolu ve Çevresinde Türk Minyatür Sanatı, Osmanlı Mihyatür Sanatı, Osmanlı Tablo Resmine - Pentür - Hazırlık, Son Dönem Osmanlı Resmi, Cumhuriyet Dönemi Resmi İçin Bir ‘Özet’.
Seyfi Başkan, Giriş’te söz konusu siyasi dönemlerin ve yenilik faaliyetlerinin resimdeki yansımasını ustaca özetliyor:
“Tanzimat, Meşrutiyet ve nihayet Cumhuriyet, Türk düşünce ve toplumsal gelişme diyalektiğinde önemli başlangıçlara işaret eden, değişim hatta başkalaşıma açılan kapılar olmuştur. Yüz yetmiş beş yıllık bu ‘Yenileşme’ sürecinde, her zaman ilk ve önemli amaç, toplumun bütün katlarında ‘Batı tarzı’ eğitim, kültür ve teknik bilgilenmeyi sağlamaktı.”

* * *

KİTAPTAKİ bölümler içinde sanırım bugünün okuru için dikkati çeken bölüm, ‘Osmanlı Tablo Resmine - Pentür - Hazırlık’ başlığını taşıyan bölüm.
Osmanlı ressamlarının tespiti için Başkan, ‘pentür’den önceki geleneksel sürecin incelenmesinin gereğini vurguluyor. Osmanlı Resim Sanatına Yabancı Ressamların Katkıları ve Oryantalistler bölümü, bugün de devam eden bir tartışmayı temellendirmek için bize bilgiler sunarken önemli bir konuyu irdeliyor. Yazar, yabancı sanatçıların öğrencileri olup olmadığını bilemeyeceğimizi belirttikten sonra, geleneksel anlayıştaki sanatçıların da etkilendiğini düşünebileceğimizi ileri sürüyor.
Oryantalist Sanat’ın siyasi ve ideolojik amaçları hesaba katılmadan doğru anlaşılamayacağı kanısı ileri sürülebilir. Başkan, tarihi verilerin ışığında sanatsal gelişmeyi bir paralellik anlayışı içinde inceleyerek konuyla ilgili detayları ortaya koyuyor. II. Mahmud’un yenilikleri içinde sanatın da yer aldığını özellikle belirtiyor yazar.
Darüşşafakalı Ressamlar - Asker Ressamlar da sanat tarihinin gelişimini aydınlatan bir sınıflamadır.
Sanayi-i Nefise Mektebi, Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, Son Osmanlılar: 1914 Kuşağı, bugünü hazırlayan eğitim kurumlarını ve sanat topluluklarını tarih içinde değerlendiriyor.
‘Cumhuriyet Dönemi Resmi İçin Bir ‘Özet’ ve ‘Sonuç’ yazısı, kitabın son yazıları. Ressamların eserleri de çalışmada yer alıyor.

* * *

KİTAPLIĞINIZDA bulunması gereken kitaplardan biri.

------------------------------------

(*) Atatürk Kültür Merkezi Yayınları