Polisiye edebiyata dahildir

Polisiye Türkiye’de epey uzun bir süre edebiyatın dışında muamele gördü.
Aslında yakın tarihimizde Türkiye’de yaşanan bu tartışma, daha önceki yıllarda dünyada başka ülkelerde de görüldü.
Edebiyatla polisiye tür bir araya getirilemedi. Ama türün nitelikli yerli örneklerinde sayı arttıkça ve ismi edebiyat tarihimizle özdeşleşmiş yazarların eserlerindeki polisiye unsurlar irdelendikçe birçok eserden daha ‘edebiyat’ olduğu artık kabul ediliyor.
Yeni çalışmalar, eski yazıda kalmış polisiye yazarların kitaplarının yeni yazıyla yayımlanmasını sağladı. Dünya polisiye edebiyatının önemli yapıtları dilimize çevrildi. Ayrıca bizim polisiye yazarlarımızın kahramanları da sayısını arttırarak yeni okurlar buldu. Bugün Türkçe veya çeviri, zengin bir polisiye edebiyat kitaplığı oluşturmak mümkün. Üstelik birbirinden nitelikli eserlerle...
Bağlam Yayınları ‘polisiye-edebiyat’a yönelik önemli bir inceleme, müracaat kitabı yayımlayarak bir eksiği giderirken polisiyeyi hâlâ edebiyattan saymayanlara, neden iyi bir edebiyat olduğunu aktarıyor. Seval Şahin - Banu Öztürk - Didem Ardalı Büyükarman’ın hazırladıkları Polisiye Edebiyat kitabı önemli bir inceleme toplamı.
Bağlam Yayınları’nın bundan sonra devam edecek ‘Edebiyatın İzinde’ başlıklı serisinin de ilk kitabı. Yayınevi böyle bir serinin ilk kitabını ‘polisiye edebiyat’a ayırarak önemli bir tutum sergilemiş. Bunca zaman edebiyatın dışında muamele gören polisiyenin neden edebiyat içinde olması gerektiğine olan inançlarını da gösteriyor çünkü. Seval Şahin kitabın girişinde, hem polisiye edebiyatın genel çizgilerini hem de kitapta yer alan yazıların özelliklerini yazmış:
“Polisiye edebiyat kimilerine gore Habil ile Kabil’den bu yana insanlığın tarihinde var, çünkü suç insanlık tarihi kadar eski. Nitekim kavramın kendisi suç ile ilişkili olduğundan adlandırması ve alt tür tanımları da çoğunlukla suç edebiyatı (crime fiction) şemsiyesi altında veriliyor. (Bkz. Knight 2004; Rzepka-Horsley 2010; Priestman 2003). Türkiye’de ise suç edebiyatı yerine polisiye edebiyat daha çok rağbet görmekte, ancak anlamı suç edebiyatına eş durumdadır.
Suç edebiyatı, türün en büyük şemsiyesini oluşturmaktadır. Dolayısıyla buradaki tanımda önemli olan bir suç eyleminin kurguda yer almasıdır. Dolayısıyla cinayetten yalan söylemeye kadar birçok suç unsurunun yer aldığı bir metni kolaylıkla suç edebiyatı içine sokmak mümkündür. Tabii bu edebiyatın kahramanları olarak suçlular, masumlar, yargılama, adalet sistemi vb. de bunun içinde yer alır” sözleriyle başladığı yazısında Seval Şahin, kavramları ve terimleri de açıklayarak, bilgili bir polisiye okur yetiştirmede gerekli verileri aktarıyor. Değişik polisiye yazarların metin kurgulama biçimlerini ve onların nasıl sınıflandırılması gerektiğini öz ve ayrıntılı biçimde bu önsözde okuyabilirsiniz.
Yazının sonundaki tablo, polisiye edebiyatın tarihini, değişik çalışmaları, dün ve bugün yazanların sınıflandırmasını sunuyor. Yazının sonundaki bu ayrıntılı tablo polisiye kitapları okumanızda yararlı bir rehber görevini üstlenmiş oluyor.
Polisiye edebiyatı geniş anlamda kuşatan yazılardan oluşan kitap ihmal edilmiş bir türün önemini aydınlığa çıkarıyor. Batı’nın polisiye edebiyatının ünlü yazarlarının popüler kitaplarını, kahramanlarını okuduk. Erol Üyepazarcı’nın Korkmayınız Mister - Türkiye’de Polisiye Romanın 125 Yıllık Öyküsü (1881-2006) kitabı haricinde şimdiye kadar bizim polisiye edebiyatımızın tarihi, örneklerini bir arada aktarabilen derli toplu incelemeler yayımlanmamıştı.
Oysa bu konudaki zenginlik bugün eleştirmenlerin, romancıların, akademisyenlerin inceleme masasındadır.
Hatta artık yalnız polisiye eserler, incelemeleri yayımlayan bir yayınevi bile kuruldu.
Edebiyatın İzinde-Polisiye Edebiyat kitabı, polisiye yazarlar üzerine yazıların toplandığı bir kitap değil, başka tür ve alanlardaki yazarların metinlerindeki polisiye öğeler de ele alınıyor.
Kitabın sonunda İpek Şahbenderoğlu ile Ayşe Şahin’in hazırladığı Türkçede Polisiye Literatürü yazısı, okuru başka okumalara götürdüğü gibi, inceleme yapacaklara da yardımcı oluyor.
Ayrıca kitaptaki yazarların da kısa biyografisi konulmuş.
Polisiye edebiyatla ilgili, türün takipçileri, meraklıları kadar polisiye edebiyatın ne olduğunu öğrenmek isteyenler için de ideal bir müracaat kitabı.

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Ayfer Tunç
Dünya Ağrısı
Can

Sevgi Özel
Uğur Olsun
Kırmızı Kedi

Nedim Gürsel
Yüzbaşının Oğlu
Doğan Kitap

Roland Barthes
Dilin Çalışma Sesi
YKY