Mahmut Yesari’yi yeniden okumak

Bana göre kitap eleştirisi ya da tanıtımı yazanlar edebiyat tarihinin halkalarını birleştirmek görevini üstlenmelidirler. Her zaman yeni çıkan kitapların peşine düştüğümüzde, okuru eksik bilginin tuzağına düşmekten alıkoyamayız.

Sevdiğim yazarlardan Mahmut Yesari’nin (1895-1945) ‘Bir Namus Meselesi’ni okurken bu hatırlatmayı yapma gereği duydum.

Ayrıntılı inceleme

Transkripsiyonunu Nükhet Eren’in yaptığı kitabın başındaki ‘Mahmut Yesari’yi Tanımak’ yazısı, bu önemli edebiyatçıyı ayrıntılı bir incelemeyle okumaya hazırlıyor: “1950’lerde, İstanbul’un ilk planlı yerleşim örneklerinden birine Mahmut Yesari’nin adı verilir. Kimdir Mahmut Yesari? Pek bilen yoktur aslında. ‘Tarihteki önemli isimlerden biridir herhalde’ deyip geçer adını görenler. Onun yazar kimliğini ve geride bıraktığı sayısız edebi eseri ne yazık ki kimse hatırlamaz.”

İstanbul’u edebiyattan izlemek için onu okumanın şart olduğunu söyleyebilirim.

Nükhet Eren, bu incelemesinde yaşamını ve yapıtlarını yazmış. Yazının sonunda da bir bibliyografya yer alıyor.

Stefo Benlisoy’un ‘Yitip Gitmiş Bir Dünya: Türkdil, Anadolulu Ortodokslar’ yazısının ilk paragrafı romanın geçtiği ortama değinir: “Mahmut Yesari’nin ‘Bir Namus Meselesi’ romanında okurun karşısına çıkan dünya ulusal, dinsel ve dilsel kimlik unsurlarının birebir örtüşmesini varsayan modern okur için hiç kuşkusuz hayret vericidir.”

Şiveyle anlatılıyor

Benlisoy’un Anadolu’da ve oradan İstanbul’a gelen ‘Karamanlı’ tipi üzerine yazdıkları, mübadele kapsamında Türkiye’deki siyasi dalgalanmaların da romana aksedişini göstermektedir.

Romanın özeti şöyle: “Kayseri’de başlayıp İstanbul’da son bulan bu hikâyenin iki kahramanı, Hacıoğlu Ağapiyadi ile Kara Eftimoğlu Petraki ailelerinden kendilerine miras kalan bir çekişmenin tarafıdırlar.”

Kayseri’de aileler arasındaki ilişkiler, esnafın birbirini aldatması, kız alıp vermelerdeki belirleyici nedenler bir şiveyle anlatılır.

Romanın hoş yanı, ilgi çekici özelliği; Kayseri’deki ortamı öğrendiğimiz gibi onların İstanbul’daki yaşamla karşılaşmalarındaki şaşkınlık romanın unsurlarından biri.

Romanın içindeki tipleri de bizzat Mahmut Yesari çizmiştir. İstanbul’a gidip uygun bir eş bulma isteğini de gözden kaçırmayın okurken.

Mizahın kol gezdiği, yıllar öncesinin insan ilişkilerini ustaca anlatan bir roman.

Mahmut Yesari Bir Namus Meselesi İstos Yayınları