Evliya Çelebi her zaman okunur

Bazı kitaplar vardır ki, kitaplığınızın en görünür rafında bulunur ve sık sık okursunuz. Bunların başında Evliya Çelebi Seyahatnamesi gelir. Onu okurken birçok ülkeyi dolaşırsınız.
Bu ölümsüz klasik eserin, bugünün okuru için iki yönü vardır. Birincisi; “Evliya’nın gezdiği yerler dün nasılmış, bugün nasıl?” sorusunun yanıtını bulursunuz. İkincisi; o şehrin bir tür edebi rehberini okumuş olursunuz.
Bence Seyahatname sadece gezi kitabı olarak değerlendirilmemelidir, ama sadece tarih, anı, anlatı kitabı da değildir. Onun türler üstü bir yeri vardır ve eşsiz edebi rehberlerden biridir.
Nuran Tezcan-Semih Tezcan’ın editörlüğünü yaptığı ‘Doğumunun 400. yılında Evliya Çelebi’ kitabını okumalısınız. Geziye çıkan herkes yazar olmasa da eğer gezi notları tutuyorsa, nasıl yazması gerektiğini ondan öğrenir.
“Bulunduğu ülke ve coğrafyalarda çeşitli ırk ve dinlerden pek çok millet, kavim ve topluluğu gözlemleme fırsatı bulan Evliya Çelebi on ciltlik dev eseri Seyahatname’nin yanı sıra beş buçuk metre uzunluğundaki resimli ve açıklamalı Nil Haritası’nı da dünya kültürüne miras bırakmıştır.”
Kitabın ilk bölümü olan Evliya Çelebi Kimdir’i okursanız, onun Seyahatnamesi’nin tadına daha iyi varabilirsiniz. Çünkü bu bölüm, onun metinlerine bir yaklaşım getirmektedir. Semih Tezcan’ın Bir Dâhinin Seyahatnamesi yazısı, onun önemini, neden okumamız gerektiğini açıklamaktadır. İçindekilerin kısa bir listesi ne demek istediğimizi izah edecektir:
? Evliya Çelebi Kimdir?
? Seyahatname’nin Yazmaları ve Baskıları
? Harita Üzerinde Evliya Çelebi’nin Seyahatleri
? Seyahatname’de Ülkeler, Bölgeler, Şehirler
? Seyahatname’den Kesitler
? Çeşitli Açılardan Evliya Çelebi’ye ve Seyahatname’ye Bakışlar
? Yazar Olarak Evliya Çelebi
? Nil Haritası
? Dünden Bugüne Edebiyat, Kültür ve Bilim İnsanlarının Gözünde Evliya Çelebi
? Evliya Çelebi Kaynakçası

METNİN ARDINDAKİLER

Klasiklerle ilişkimizi hep diri tutmalıyız. Şimdi birçok gezi kitabı okuyoruz, hepimiz yurtiçi ve yurtdışı geziler yapıyoruz. Gezi edebiyatının bu büyük yapıtını okumamız gerekiyor.
Çeşitli yönleriyle, özellikleriyle Evliya Çelebi’yi tanıtan bu kitap, metinlerin ardındaki güzellikleri de keşfetmeniz için önemli bir rehber niteliği taşıyor.
Eğiliminize, merakınıza göre bu bölümlerden istediğinizi seçebilir, okuyabilirsiniz.
Ben, Dünden Bugüne Edebiyat, Kültür ve Bilim İnsanlarının Gözünde Evliya Çelebi bölümüne ağırlık verdim okurken:

NECATİGİL’İN ŞAHESERİ

Tanpınar’ın ‘Evliya Çelebi ve İmparatorluk’ yazısı, Seyahatname’nin koskoca imparatorluğun tarihini nasıl anlattığını, bir şair-nasir-estet coşkusuyla aktarır. Behçet Necatigil’in Bîmarıstân-ı Bâyezîd Han şiiri, bir düzyazıdan nasıl bir şiir çıkarıldığının, incelenmesi gereken örneği; bir yaratıcılık şaheseridir. Şiirin altına “Pek az değiştirerek kopya eden B.N.” diye not düşmüş.
Bu kitabı aldığınızda, sözlüklere bakarak da olsa bunu okumanızı tavsiye ederim. Behçet Necatigil’i bir kez daha anarak.
Evliya Çelebi’nin Çamlıbel Seyahatnamesi, bir başka iyi şairin İlhan Berk’in şiiri. Geleceğin Evliyası’nda Talât S. Halman, Seyahatname’nin kendine özgü niteliklerini özetliyor.
Dil ve edebiyat lezzetinin buluştuğu büyük bir eser, onu tanımanız, derinden okumanız için gerekli bir kitap. Uzmanların kaleminden Evliya Çelebi. Kitaplığınızın ana kitaplarından biri olmalı.

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Marc Levy
İlk Gün
Can

Ömer İshakoğlu
Suriye Tarihi
Kabalcı

Marc Levy
İlk Gece
Can

Serazer Pekerman
Film Dilinde Mahrem
Metis