Çevirmenlerin önemini bilmiyoruz

"Çevirmenler yargılanmasın diyorsunuz... Nasıl yani? Çevirenler yargılanmasın da yazarlar mı yargılansan demek istiyorsunuz?" sorusunu soranlar bile var."

Yayın tarihimize bir göz attığınızda çevirmenlerin yargılanmasının gülünç, ama trajik örneklerini bulabilirsiniz.

Türkçe’de yayınlandıktan sonra suç unsuru oluştuğuna göre, çevirmenlerin orijinal metin üzerinde bir tespit yapabilme imkánları da yoktur.

Askeri darbeler döneminde çevirmenlerin başına gelen belalar, uzun yıllar yayınevi yönetmiş biri olarak yetkiyle söyleyebilirim, yazarlardan çok daha fazla ve ağırdır. Hele sol kitapların çevirmenleri, halk deyişiyle mahkeme kapılarında sürünmüşlerdir.

Çevirmenlerin önemini, bizim için işlevini hatırlatmaya gerek var mı?

Milli Eğitim Bakanlığı Klasikleri, Tercüme Bürosu, onların bizim kültürel yaşamımızdaki yerlerini, Batı’yla, dünyayla temasımızı sağladıklarını gene de söylemeli.

Yiğit Bener’in çevirmenlere gereken yeri vermediğimiz konusundaki sitemine katılıyorum:

"...çevirdikleri kitapların kapağına çoğu zaman adlarını koymaya bile gerek duymadığımız, en fazlasından bir köşeye küçük puntolarla lütfen anmayı uygun gördüğümüz bu çevirmenler..."

* * *

ÇEVBİR (Kitap Çevirmenleri Meslek Birliği) Başkanı Tuncay Birkan’ın açılan ilk üç dava konusunda verdiği bilgi, bundan sonraki yayınlar konusunda doğrusu bize iç karartıcı bir tablo sunuyor.

Dünya Çevirmenler Günü’nde bu çalışmalar da ÇEVBİR tarafından gündeme getirildi.

Tuncay Birkan’ın bana ilettiği yargılama durumu şöyle:

Elif Şafak’ın İngilizce yazdığı ve Metis Yayınları tarafından yayınlanan The Bastard of İstanbul/Baba ve Piç romanı için hem yazar, hem de yayıncı Semih Sökmen ile çevirmen Aslı Biçen hakkında soruşturma yürütüldü, yazarın Türkiye’de olması sebebiyle diğerleri hakkında takipsizlik kararı verildi.

John Tirman’ın Savaş Ganimetleri kitabına beraat kararı çıkınca, yayınevi sahibi Fatih Taş, çevirmen Lütfi Taylan Tosun ve Aysel Yıldırım da aklandı.

Noam Chomsky ve Edward S. Herman’ın Rızanın İmalátı kitabının davası da beraatle sonuçlanınca, yayınevi sahibi Fatih Taş, editörler Ömer F. Kurhan ve Lütfi Taylan Tosun ile çevirmen Dr. Ender Abadoğlu da aklandı.

Birinci için 2 yıldan 7.5 yıla, ikincisi için ise 1.5 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası isteniyordu.

Şimdi Ragıp Zarakolu, Dora Sakayan’ın, Garabet Haçeryan’ın, George Jerjian’ın kitaplarını yayınladığı için yargılanıyor.

Çevirmenler de aynı yargılama kapsamındalar.

* * *

ÇEVBİR’e ve diğer sivil toplum kuruluşlarına destek verelim, bu maddeyi kaldırmaları için seferber olalım.