Caddeler herkesin sokaklar bizim

Caddelerin genişliğine karşılık, sokaklar dardır. Sevdiğim bir türkü, "bayağılığın estetiği"nin çağrısını hissettirir bana:

"Daracık sokakları duman bürüdü / Külhan da beyler gacosunu aldı yürüdü."

Geçmişle bugünün birleştiği, zamanlı/zamansız bir varoş tablosunun alt yazısı.

Yeni Roman’ın ünlü adlarından Alain Robbe-Grillet’nin L’Immortelle filminin jeneriği gümüş ekrandan geçerken, birden Müzeyyen Senar’ın sesi duyulur:

"Daracık daracık sokaklar / Kızlar misket yuvarlar."

İstanbul surlarının üstündeki öğle güneşinin yakıcılığını duyumsadım o zaman.

Sokak adlarının bazılarını ezbere bilirim. Melih Cevdet Anday, Anı şiirinde ne demişti:

"Sevdiğim sokak adları gibi."

* * *

HAYDAR ERGÜLEN, Çukurçeşme Sokağı yazısında sokağın niteliklerini sıralamış:

"Sokak, bir şehrin taşrasıdır. Sokak, şehir içinde bir kasabadır. Şehir güneşse sokak gölgedir."

Neden sokağa küçültücü bir anlam yüklemişiz.

Sokak çocuğu, sokak kızı gibi. İnsan derecelendirmelerinin aşağı sıralarına indirmek için mi? Orhan Kemal’in Sokakların Çocuğu’nu anımsatmalıyım.

Ara Güler, Betonlaşmış Bir Sokağın Anısı Bile Olamaz yazısında; "Sokağın sonunda ya yakınınız bekliyordur, ya da dostlarınız" diyor.

Tahsin Yücel, yıllardır oturduğu Operatör Raifbey Sokak’ını anlatırken, sokak adı değiştirmelerinin de ironisini yapmakta:

"Ama, belli mi olur, gün gelir bir ağa çıkar, üç satırlık bir kararla Operatör Raifbey’i Profesör Tahsinbey’e dönüştürür, onu da rezil eder, beni de."

Sokak adlı ne kadar çok kitabı hatırlıyorum.

Oktay Rifat’ın Perçemli Sokak’ı Karaköy’de sevdiğim bir sokak adıdır.

Attilá İlhan’ın Sokaktaki Adam’ını... Halide Edip Adıvar’ın Sinekli Bakkal’ı bir sokağın romanıdır. Sokağın Dili Olsa’da, James Baldwin ne güzel dile getirir sokağı.

* * *

OTURDUĞUNUZ, geçtiğiniz sokağa bir başka lezzetle bakacağınız yazıları, ben Murat Yalçın’ın hazırladığı, "İstanbul Sokakları, 101 Yazardan 100 Sokak" kitabından okudum.



İstanbul Sokakları, 101 Yazardan 100 Sokak, Hazırlayan: Murat Yalçın, Yapı Kredi Yayınları.