Bir ulusun müzik tarihi

Aytaç Yalman’ın ‘Beş Bin Yıllık Kültürümüzün Sesi Müzik’ kitabı; müzik, müziğimiz, müzik tarihimiz üzerine düşünmek isteyen herkes için bir başvuru niteliği taşıyor.

Yalman, yaşamı boyunca iki konu üzerine eğilmiş, o konularda uzmanlaşmıştır: Askerlik ve müzik.

Artık emekli olduğu için sadece müzik üzerine düşünüyor. Görev başındayken uçakla yaptığı teftişlerde; Mussorgski’nin ‘Çıplak Dağda Bir Gece’sini dinlediğini bir söyleşisinde belirtmişti. Emeklilik kokteyline de sadece müzisyenleri çağırmıştı. Türkiye’nin bütün ünlü müzisyenleri içinde bir tek ben vardım müzik dinleyicisi sıfatıyla. Kitabın başındaki ithaf şöyle: “Bu kitabımı, Batman’ın Kozluk Çok Programlı Anadolu Lisesi’ne atanan ve mesleğinin ilk günlerinde kör bir kurşun ile hayatını kaybeden şehit müzik öğretmeni Aybüke Yalçın’ın aziz hatırasına armağan ediyorum.”

Beş Bin Yıllık Kültürümüzün Sesi Müzik / Aytaç Yalman / 34 TL.

Sunuş, İlber Ortaylı’dan

Kitabın başında Yalman’ın biyogafisi var. Bunu İlber Ortaylı’nın Sunuş’u izliyor. Yalman, müzikle uygarlık arasındaki bağları irdelerken, Doğu-Batı kesişmesinde müzik zevkimizin Cumhuriyet sonrası oluşumunu inceliyor.

Önsöz’deki bir cümle, kitabın mesajının özü olarak kabul edilebilir:

“Atatürk’ün Müzik Devrimi ile oluşturulmaya çalışılan, modern Türk insanının müziğinin yapısıyla örtüşmeyen geleneksel Türk müziğinin yapısı yerine evrensel değerlerle örtüştüğüne inanılan çağdaş Batı müziğinin değerleri kabul edilmiştir.”

Hiç kuşkusuz Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e kadar çizilen Batı etkisindeki müziğin sonraki aşamada etkisi olmuştur.

Kitabın ilgimin odaklandığı bölümlerini sıralamalıyım: Padişahlar ve Klâsik Batı Müziği, Atatürk’ün Kültür ve Sanat Politikası, Cumhuriyet Dönemi Müzik Türleri Sınıflaması, Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği (Klâsik Türk Müziği), Çok Sesli Batı Müziği (Klâsik Batı Müziği), Popüler Müzik ve Caz, Askerî Müzik ve Marşlar, Altı Asır Boyunca Üç Kıtadan Süzülüp Gelen Kültürümüzün Sesi Müzik (Müzikal Drama).

Yalman, müzik adamlarının Türk müziği konusundaki dönemlere ayırma çalışmalarını da alıntılamıştr. ‘Türk Müzik Kültürü Nedir?’, ‘Türk Müzik Kültürünün Temelleri Nedir?’ sorularının yanıtını da kitapta bulabilirsiniz. ‘İnanç Müzik İlişkisi’ de üzerinde durulmaya değer bir konu.

Kaynaklar taranarak, toplumsal ve siyasal açılar da göz ardı edilmeden yazılmış bir müzik tarihi.