Bir ömrün güncesi

Önemli kitabın adı:

Atatürk’ün Nöbet Defteri 1931-1938^(*)

Toplayan: Özel Şahingiray

Kitabını okurken, O’nun görüşmelerini, ilişkilerini gerçek kaynaktan öğrenmiş oldum.

Tıpkıbasıma önsözü Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan yazmış. Kitap ve toplayan hakkında bilgi veriyor:

“Atatürk’ün Nöbet Defteri isimli eser, 1955 yılında Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü yayını olarak basıldı. Türk Tarih Kurumu matbaasında basılan eser, dönemin Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın şahsına ait arşivindeki defterlerin Özel Şahingiray tarafından düzenlenmesiyle ortaya çıktı. Şahingiray büyük emeklerle derlediği eseri, ‘Türk Gençliğine, insanlık  vasıflarının en güzel misallerini veren Atatürkçü ve inkılâpçı Cumhurbaşkanımız’ dediği Celâl Bayar’a ithaf etti.

Özel Şahingiray 1916 yılında İstanbul’da doğdu. Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Sümeroloji Bölümü’nde eğitim gördü. Atatürk arşivini ve Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın hususi kitaplığını kurmakla görevlendirildi.

27 Mayıs 1960 hareketinden sonra senatör seçildi. 1990 yılında vefat etti.

Atatürk’ün Nöbet Defteri adını taşıyan eser, nöbetçi yaverlerin Atatürk’ün bir gün boyunca yaptıklarını kaydettikleri defterlerdeki bilgilere dayanmaktadır. Eserde, Mustafa Kemal Atatürk’ün, 1 Kasım 1931 tarihinden 10 Kasım 1938 tarihine kadar geçen sürede ve 24 saat zarfında yaşadıklarına yönelik çok sayıda bilgi yer almaktadır.

Çalışmada, Mustafa Kemal Atatürk’ün saat kaçta yattığı, ne zaman uyandığı, ne tür konularla uğraştığı, nerelere gittiği ve kimlerle görüştüğü gibi konular hakkında da bilgiler bulunmaktadır.”

Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erkan İbiş de Sunuş’ta kitabın özelliğini vurguluyor:

“Atatürk’ün Nöbet Defteri (1931-1938) adlı eser, akademik çevreler kadar, Atatürk’ü daha yakından tanımak isteyenler ve Türkiye Cumhuriyeti’ne gönül verenler açısından da önem arz etmektedir.”

*

ÖZEL ŞAHİNGİRAY, Önsöz’de kitabın içeriğini yorumluyor:

“Nöbet Defteri adını verdiğimiz bu kitap, Cumhurbaşkanlığı nöbetçi yaverleri tarafından her 24 saatte hazırlanmış bir nevi rapordur. Devlet başkanının, 24 saat zarfında zamanı nasıl kullanmış olduğunu tespit etmektedir. Nöbette bulunan yaver, Devlet Başkanını, korumakla görevli başyavere karşı sorumludur ve Devlet Başkanı’yla ilgili hadiseleri, Başyaverlik makamına bildirmek için bu işe tahsis edilmiş, deftere kaydetmek mecburiyetindedir.

Nöbetlerin her 24 saat sonunda başka bir yavere devredildiği mevcut imzalardan anlaşılmaktadır.

Nöbet defterindeki tasnif şöyledir:

1- Atatürk ne zaman uyanmıştır?

2- Atatürk ne ile meşgul olmuştur?

3- Atatürk nereye gitmiştir?

4- Atatürk kimlerle temasta bulunmuştur?

5- Atatürk ne zaman yatmıştır?

Şahingiray, 29 Ekim 1923-31 Ekim 1931 arasındaki belgelerin eksikliğine değinmektedir.

Peki bu aralık nasıl hazırlanacaktır, hangi kaynaklardan yararlanılacaktır?

Ona göre üç kaynak vardır:

1- Gazeteler,

2- Günü gününe tutulmuş hatıralar,

3- Atatürk arşivindeki vesikalar.

Başka bir dönem için de şu kaynaklar taranacaktır:

1- Büyük Millet Meclisi Arşivi,

2- Salih Bozok’un hatıraları,

3- Gazeteleri,

4- Atatürk arşivi malzemesi.
1955 yılında yazılan bu Önsöz’deki tavsiyelerin ne kadarı yerine getirilmiştir, bilemiyoruz.

*

BU kitabın, araştırma yapacaklar için önemli bir kaynak olduğunu bir kez daha tekrarlayalım.

........................................................

(*) Ankara Üniversitesi Yayınları