Kim kazandı kim kaybetti

Çünkü pazar akşamından itibaren Türkiye yeni bir seçim sürecine girdi. Bir soluklanmanın ardından bütün partiler ve liderleri yine yollara düşecek.
Türkiye’nin sonuçlarını nasıl değerlendirmek ve Ege’yi nasıl yorumlamak gerekir?
İşte benim notlarım...
CHP’nin İzmir’deki hedefi yüzde 70, anketlerde çıkan yüzde 63’tü. İzmir’de yüzde 63.7 hayır, yüzde 36.33 evet çıktı. Yani yerel seçimdeki tablo İzmir için değişmedi. Son belediye seçimlerinde CHP yüzde 55.2, MHP yüzde 7.2 oy almıştı. İki partinin oyları referandumun sonucunu da belirledi. Diyebilirsiniz ki; “Bütün Türkiye’de MHP’nin tabanından ‘Evet’ cephesine bir kayma oldu, İzmir’de olmadı mı?” MHP’nin İzmir’deki oyları son seçimde zaten Aziz Kocaoğlu’na gitmişti. Sonuçta değişen bir şey olmadı. “Hayır” lara CHP’nin katkısı daha da fazla oldu; MHP örgütüne sahip çıkamadı.
AK Parti için 2002’den bu yana da değişen pek bir şey yok. Parti 30 ila 32 bandında gidip geliyor. Bu genel seçimde de, yerelde de böyle oldu. Yüzde 36.33’lük “Evet” oylarının içinde; Saadet Partisi’nin, Demokrat Parti’nin, MHP’nin ve liberal oyların da biraz katkısı var.
Peki kim başarılı, kim başarısız? Eğer yüzde 70’i hedefleyen CHP; İzmir’de yüzde 63’te kaldıysa başarısız; son yerel seçimde rekor sonuçla Aziz Kocaoğlu’nu büyükşehir belediye başkanı seçtiren parti oylarını koruduğu için başarılı sayılmalı. “Evet” leri bir fazla çıkarmak hedefini koyan AK Parti; yüzde 36.33’te kaldığı için başarısız; oyunu koruduğu, hatta biraz da üzerine koyduğu için başarılı... Son iki seçimde tabanını koruyamayan; referandumda da benzer bir sonuç alan MHP başarısız...
İzmir’de en yüksek “Hayır” 80.48’le Narlıdere’den çıktı; onu metropol ilçelerde 79.61’le Karşıyaka, 76.69’la Güzelbahçe, 73.50’yle Balçova, 70.15’le Çiğli izledi. Konak’tan ise yüzde 66.46 “Hayır” çıktı. “Evet” lerin en fazla olduğu ilçeler de 42.65’le Karabağlar, 41.53’le Buca oldu. Kemalpaşa’da ise 49.59’luk “Hayır” vardı. Bu sonuçlar da gösteriyor ki; son seçimlerdeki oy dağılımı bire bir referandumda da sandıklara yansımış durumda. Bir küçük ayrıntı... CHP, son belediye seçimde 30 ilçenin 28’ini alırken; bu sefer 30 ilçenin tamamında “Hayır” çıkarmayı başardı.
Türkiye’de sağ seçmenin tercihi AK Parti’de; sol seçmenin oyu CHP’de toplanıyor. Referandum sonuçları MHP ve Demokrat Parti başta olmak üzere diğer bütün partilere ciddi bir uyarı niteliğinde... Örneğin 2007’deki seçimlerde belki de Türkiye’deki en isabetli aday listesini İzmir’de yapan Demokrat Parti, sandıklarda kayıp gözüküyor. MHP için de benzer yorumları yapmak yanlış olmaz. İzmir’e, Ege’ye bile politikalarını anlatamayan, seçmene doğru mesajları veremeyen bu iki partinin bir özeleştiri yapması gerekiyor.
Ege’deki en büyük sürpriz Denizli’de yaşandı. İstikrarlı bir şekilde 2002’den bu yana hep birinci parti olan AK Parti, bu sefer başarılı olamadı. Denizli’de yüzde 53.70 “Hayır”, 46.30 “Evet” çıktı. Aslında Denizli’de AK Parti öncesinde hep sosyal demokratlar iktidardaydı. Belediye Başkanı Nihat Zeybekci son dönemde en fazla eleştirilen isimlerin başında geliyordu. Bazı belediye uygulamaları tartışma konusu olan Zeybekci’nin uzlaşmadan uzak bir görüntü çizdiği de kentte konuşuluyordu. 2011’de Denizli’de bu sonuçlar etkili olabilir ve kent yine aslına dönebilir.
Uşak, Manisa, Balıkesir’de MHP son yerel seçimlerde büyük bir çıkış yakalamış ve belediye başkanlarını kazanmıştı. Bu üç ilde de “Hayır” lar önde çıktı. Ancak bir konuya dikkat çekmeliyiz. Balıkesir Merkez’de “Evet” ler yüzde 55.08, “Hayır” lar 44.92’de kaldı. Uşak Merkez’de “Evet” ler yüzde 53.15 “Hayır” lar 46.85 oldu. Manisa’da da “Evet” ler yüzde 52.68, “Hayır” lar 47.32 oldu. Bunun anlamı MHP’deki erimenin bu illerde de olduğu... O yüzden “Hayır” ları CHP’nin başarı hanesine almak; merkezdeki memnuniyetsizliğin 2011’deki seçimlerde partilere farklı yansıyacağı kesin...
Manisa’da “Evet” leri Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın performansına bağlamak doğru olur. Arınç, gerçekten defalarca Manisa’ya geldi ve onlarca toplantıya katıldı. Yine de Başkan Cengiz Ergün’ün kentteki ağırlığının hissedildiğini belirtmekte de fayda var.
Muğla’da “Hayır” lar yüzde 69’la rekor kırdı. Bunda 99’dan bu yana belediye başkanı olan Osman Gürün’ün büyük katkısı var. Elbette Bodrum’un, Marmaris’in başta olmak üzere sahil bölgesinde “Hayır” oylarının dikkat çekici olmasının da etkisi bulunuyor.
Çanakkale merkezdeki “Hayır” lar; ilçelerde de devam etseydi, Muğla’ya yakın bir tablo çıkabilirdi. Merkezde “Hayır” oyları yüzde 68.46 olurken, Çanakkale genelinde bu oran 59. 85 oldu. Bunda Gökçeada, Lapseki, Biga ve Çan’dan yüzde 49’lara kadar çıkan “Evet” oylarının etkisi oldu.
Aydın’da “Hayır” lar 64.14, “Evet” ler 35.86 oldu. “Hayır” oylarında son dönemde yaşanan pankart, tören tartışmaları kadar Vali Hüseyin Avni Coş’un icraatlarının da etkili olduğu söyleniyor.
AK Parti İzmir İl Başkanı Ömür Kabak, referandum öncesinde “Evet’ler bir fazla çıkmazsa istifa ederim” demişti. Referandum sonuçlarının belli olduğu saatlerde de, “Sözümün arkasındayım, genel merkeze gidip istifamı vereceğim. Ondan sonrası genel merkez ile benim aramdaki süreçtir” diye konuştu. Ben genel merkezin Kabak’ı bırakacağını sanmıyorum. Ama Kabak kamuoyuna böyle bir söz verdiğine göre gereğini de yerine getirmelidir.
Ömür Kabak, “CHP,
İzmir’de yaptırdığı anketlerde yüzde 72 ‘hayır’ çıkacağını söylemişti. 10 puan gibi yanılma olmuş” diyerek bir gönderme yaptı. Bence haklı... Bir oran veriliyorsa ve bu rakamdan 8.5 puan gibi sapma oluyorsa; o zaman ya bir daha o anket sonuçlarını veren firmayla çalışmamak gerekir, ya da siyaseten İl Başkanı Ömür Kabak’a bu sözün cevabı verilmedir.
Türkiye’nin haritası değişmedi. Sahil bölgelerinde CHP’nin, İç Anadolu’da kısmen MHP’nin ve genelde AK Parti’nin bir hakimiyeti var. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde de etnik oyların ön plana çıktığı görülüyor. Anadolu’daki fark üç büyükşehirde yok. İzmir’de yüzde 63.7 hayır, yüzde 36.33 evet çıkarken; İstanbul’da “Hayır” lar 45.13, Ankara’da 45.93 oldu. “Evet” ler ise İstanbul’da 54.87, Ankara’da 54.07 oldu. Bu CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun büyükşehirlerde etkili olduğunu gösteriyor. CHP’nin bunu iyi analiz etmesi; sekiz yıldır iktidarda olan Ak Parti’nin de Türkiye’nin belli bir kesimindeki endişeleri hala giderememiş olmasını da iyi sorgulaması gerekiyor.