Demirkent arşivi Piriştina Müzesi’nde

Bu devirde benim de biraz katkım oldu, daha doğrusu bir arabulucu rolü üstlendim.
Medya dünyasının çok yakından tanıdığı Dünya Gazetesi’nin sahipleri Demirkent ailesinin elinde belki de dünyanın en büyük Bizans tarihi arşivi bulunuyordu.
Demirkent ailesi, bunun en iyi şekilde korunmasını ve değerini bulabileceği bir yerde olmasını istiyordu.
Işın-Nezih Demirkent’in torunları Feyzan Top, değerli dostum Önder Cider ile bir yemekteyken ailenin böyle bir isteği olduğunu söylemiş.
Önder de beni aradı. Ben de bir başka dostum Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nin Müdürü Oktay Gökdemir’i...
Her şey karşılıklı bir konuşmada bitti.
Arşivin bir ekibi İstanbul’a gitti, ön raporlar hazırlandı ve bu devir teslim geçen ay gerçekleştirildi.
‘Sessiz sedasız’ diyorum. Çünkü aslında Türkiye’nin en önemli arşivlerinden birinin devri, İzmir Büyükşehir belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun da katılacağı bir törenle yapılacaktı. Ama Büyükşehir’e yapılan operasyonlar ve kentin gündemi, bu buluşmayı sonraya erteledi.
Ama kitaplar İzmir’deki müzede yerlerini aldı.

***

Işın Demirkent Türkiye’de Bizans ve Haçlı Seferleri Dönemi tarihçiliğini bir disiplin olarak ortaya koyan en ünlü tarihçilerimizdendi.
Onun özellikle Ortaçağ Anadolu’sundaki kentlerin tarihleri üzerine yapmış olduğu çalışmalar bizlere kent tarihçiliği açısında çok önemli perspektifler sundu.
“Urfa Haçlı Kontluğu” adlı çalışması müthiş bir eserdi.
Işın Demirkent aynı zamanda İstanbul’un Bizans dönemine ait çok derin çalışmalar da yapmıştı.
6 bin 130 parçadan oluşan bu önemli arşivin İzmir ve Batı Anadolu’nun Ortaçağ dönemine ilişkin gelişmelerini araştırmak isteyenlere çok önemli katkılar sunacağı gerçek...
Zira İzmir ve Batı Anadolu’nun İlkçağ ve Osmanlı dönemlerine ilişkin çok sayıda veri ve kaynak elimizin altında olmasına rağmen Ortaçağ ve Bizans dönemine ilişkin kaynaklar oldukça sınırlıydı.
Bu açıdan İzmir kent tarihi üzerine yapılan çalışmalar genellikle ya kentin antik dönem gelişmeleri üzerine ya da Osmanlı ve Cumhuriyet Tarihi gelişmeleri üzerine yoğunlaşıyor.
Arşivin bizim açımızda en zengin yanı İzmir ve Batı Anadolu’nun Ortaçağ ve Bizans dönemlerine ilişkin çok sayıda kaynak ve belgeyi içinde barındırıyor olması...
Gerçekten de neredeyse bin yıllık dönemi kapsayan bu alanda Işın Demirkent arşivinin Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’ne kazandırılmasıyla yapılacak çalışmalar da derinleşecek ve zenginleşecektir.

***

Bu arşiv şimdiye kadar İstanbul’da Demirkent’lerin evlerinde muhafaza ediliyordu. Ve arşivden şimdiye kadar Amerikalı ve Avrupalı tüm ünlü ortaçağ tarihi araştırmacıları yararlanmıştı. Hatta ciddi olarak bu arşivi Amerika ve Avrupa’daki kendi üniversitelerine kazandırabilmek adına yoğun bir çaba göstermişlerdi.
Dediğim gibi, arşivin tamamı 6 bin 130 parçadan oluşuyor.
İzmir ve Batı Anadolu’ya ilişkin olarak arşivdeki belge ve dokümanlar arasında çok ilgi çekici eserler de bulunuyor.
Örneğin...
İzmir’in Türkler tarafında fethini anlatan bütün tarih kronikleri… Başta Anna Kommeno’nun Aleksiad’ı olmak üzere...
Batı Anadolu’ya yönelik yapılmış tüm Haçlı Seferleri kaynakları... Ki bunların içerisinde en önemlilerinden bir tanesi olan Niketas Khoniates’ın kroniği...
Batı Anadolu’nun Bizans dönemine ilişkin Amerika ve Avrupa’da çıkmış bütün yabancı yayınlar...

***

Böylece APIKAM’ın hem ulusal, hem de uluslararası düzeyde bir araştırma merkezi ve arşiv olması yolunda çok önemli bir adım atılmış oldu.
Demirkent ailesinin bu çok değerli arşivini İzmirlilerle paylaşmasından dolayı gerçekten çok mutluyuz.
Ve elbette Aziz Kocaoğlu’na ve Oktay Gökdemir’in de katkılarını unutmamak gerekir.

Bir de uluslararası proje

Bu arada Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, çok önemli bir işe daha imza attı. “Kent Müzeciliği Üzerine Üç Taraflı İş Birliği” temalı AB projesini kazandı. Proje çerçevesinde Bologna Sanayi Mirası Müzesi, Lizbon Kent Müzesi, Bologna Şehir Müzesi Kurumu, Londra Müzesi ve Amsterdam Tarih Müzesi ile İzmir tanıtıcı sergiler açılacak. Bu dört Avrupa kentinin temsilcileri ile İzmir’de Şubat ayında uluslararası bir çalıştay düzenlenecek. Bu APIKAM’ın araştırmacılar için bir cazibe merkezi olması için çok önemli gelişmeler...