Savaşın altıncı günü

Türkiye gibi tüm dünya piyasaları da artık savaşın hiç de beklenildiği kadar kısa sürmeyeceğini nihayet idrak etti. Perşembe sabaha karşı ilk bombaların atılmasıyla hızlı yükselen Avrupa borsaları bu haftaya ciddi değer kayıpları ile başladı.İMKB ise Pazartesi sabahı yaşadığı Kuzey Irak tedirginliğini bugün üzerinden atmış gibi görünüyor. Ama piyasaların savaşı Irak’tan daha zorlu ve uzun sürecek gibi görünüyorABD Başkanı George Bush, Pazartesi günü ABD Kongresi’ne ek savaş bütçesi için başvurdu. Bush savaş için Kongre’den 74.4 milyar dolar talep ediyor. Washington kaynakları bu ek bütçe içinde Türkiye’ye de 1 milyar dolarlık bir yardımın yer aldığını açıkladı. Bu yardımın mahiyetinin ne oluğu, hangi şartlara bağlandığı, Türkiye’nin buna nasıl tepki vereceği yani yardımı kabul edip etmeyeceği belli değil. Fakat bu haberin sembolik bir önemi var. Dün tüm dünya televizyonlarda ABD Başkanı George Bush’un Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Irak’a girmesi konusunda yaptığı yorumu izledik. Bush nefret dolu bir yüz ifadesiyle, birkaç kez tekrarlayarak, “Türkleri Irak’a girmemeleri konusunda uyardık” dedi. Bu sırada da Bir çok haber ajansı Türk birliklerinin Irak sınırından geçtiği haberlerini veriyordu. Savaşın beklenenden uzun süreceği ve dolayısıyla bunun ekonomik ve siyasi etkilerinin de daha uzun bir döneme yayılacağını istemeye istemeye kabul eden piyasa oyuncuları Bush’un açıklaması ile birlikte de “kabus senaryosu’na adım adım yaklaşıldığı hissine kapıldı: ABD ile Türkiye karşı karşıya mı geliyor. Kabus senaryosu atlatıldıAma önce Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök Türk askerinin Irak’a girmediğini duyurdu. Piyasalar biraz rahatladı . Ardından da bu gelişmenin ABD yankısı izlendi ve Bush’un ek bütçe talebi içinde Türkiye’nin de yer aldığı haberleri ile piyasalar iyice rahatladı.Hani rahatladı dediysek morallerin tam düzeldiği ve endeksin hızlı bir çıkışa geçeceği fikrine sakın kapılmayın. Türkiye açısından olumsuz bir haber olmaması durumunda savaş bitene kadar endeksin dolar bazında 0.50 sent ile 0.55 sent aralığında kalması bekleniyor. Tabii ki dolar kurundaki hareketlenmeler, endeksin TL karşılığı değerini değiştirebilir. Yani şimdi 9000-9400 aralığına denk gelen 0.50 sent-0.55 sent seviyeleri dolar kurunun artması durumunda daha yukarılara azalması durumunda ise daha aşağılara çekilebilir. Unutmayın kriz zamanlarında endeksin değerine tL olarak değil dolar bazında bakmak gerekiyor.Dolar ne olur?Bu aralar sık sık karşılaştığımız soru dolar kurudaki hızlı yükselişin devam edip etmeyeecği. Son birkaç yılın makro ekonomik gelişmeleri doların piyasalardaki gücünü sarstı. Ama doların hala dünya piyasalarındaki en ağırlıklı para birimi olduğunu akıldan çıkarmayalım. Taht sallandı ama kral yıkılmadı. Bu nedenle de savaş zamanlarında doların güvenli liman özelliğini koruyacağını ve yatırımcıların dolar talebinin önümüzdeki günlerde de devam edeceğini düşünüyoruz. DTH’lar azalıyorBir örnek verelim son iki-üç haftalık seyre bakıldığında bankalardaki döviz tevdiat hesaplarının azaldığı görülüyor. Vatandaş dolarını bankadan çekip yastık altına atmaya ya da dışarı çıkarmaya başladı. Sistemden bu kaçışın hız kesmesi ya da hızlanması tamamen hükümetin piyasalara ne kadar güven verdiği ile ilgili olacak. Ama mevcut durum itibariyle bu gelişme dolar kuru üzerindeki yükseliş baskısını artırıyor.Ama burada kilit öneme sahip olan nokta Merkez Bankası’nın tutumu. Merkez Bankası kuruda seviyeye değil aşırı oynaklığa müdahale edeceğini açıkladı ama tüm bankacılar Merkez Bankası’nın gizli bir kur hedefi olduğunu yani belirli seviyelerin üzerinde ya da altına gelindiğinde bankanın müdahale edeceğini belirtiyor. Nitekim ikinci tezkerenin reddinden önce dolar kurunun 1 milyon 580 binlere kadar indiği sırada Merkez Bankası’nın bu yönde bir müdahalesi olmuştu. Merkez nerede müdahale ederPeki yükselişte bu seviye neresi bu konuda emin değiliz. Bankacılar dolar kurunun hareketini yorumlarken 1 milyon 750 bin liranın üzerine oturan bir döviz kurunun bu seviyelerden aşağı artık kolay kolay gelmeyeceğini belirtiyor. Bu yorumlardan bir çıkarım yaparsak mevcut durum itibariyle Merkez Bankası’nın 1 milyon 750 bin liranın üzerinden her an bir müdahale gerçekleştirebileceğini söyleyebiliriz. Ama böyle bir müdahalenin öncelikle spekülatif hareketleri engelleme amacı taşıdığını da unutmamak lazım. Yani eğer dövize hacimli bir talep gelirse Merkez bankası kuru bulunduğu seviyede tutmak yerine bu talebi karşılamak için hareket edecek ve belki de döviz kuru tahmin ettiğimiz kadar olmasa bile yukarda bir yerlerde fikslenecek. Yabancı borsalar da şoktaUluslar arası piyasalara bakıldığında ise savaşın ilk günü festival havası ile hızlı yükselen yabancı borsalar savaşın acı yüzüyle karşılaştığında birden duraladı. Ardından da hızlı düşüşe geçti. Mesela dün New York Borsası yüzde 3.61 Nasdaq yüzde 3.66 değer yitirdi. Aynı seyir Avrupa ve Asya borsalarında da geçerli. Buna karşılık petrol fiyatı yeniden 30 dolarlara doğru hareket etti. Bugün öğlen saatlerinde ise 27.3 dolardan fikslendi. Piyasalar savaşa daha yeni girdi ama piyasaların savaşı Irak’takinden daha uzun sürecek.