Aort can damarı

Pompalanan kanı taşıma rolünü yerine getiren aort damarı ise kalp kadar popüler olmasa da onun kadar önemli ve tehlikelidir. Bu önemli konuyu Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahir Yağdı ile konuştuk. Prof. Yağdı, şunları söyledi;

Balon şişirme örneği

“Aort damarının başlıca hastalıkları genişlemesi (anevrizma), yırtılması (disseksiyon) ve patlamasıdır (rüptür). Damarın duvar yapısında sıklıkla doğuştan var olan bazı problemler, kan basıncının da etkisiyle genişlemeye yol açar. Halk arasında balonlaşma da denilen bu durum önlem alınmazsa damarın yırtılmasına ya da patlamasına neden olur. Vereceğimiz şu basit örnek hastalığın gidişatı hakkında bir fikir verebilir; Elimize bir balon alalım ve yavaşça şişirmeye başlayalım. Balonun gerginliği öyle bir noktaya gelir ki bir nefes daha üflersek patlayacağı korkusuyla üflemeye devam edemeyiz. Balonun patlamasını önlemek için alınması gereken iki önlem kendiliğinde ortaya çıkmaktadır: Genişlemeyi ve gerginliği önlemek.

Belirtileri nedir?

Ne yazık ki bu hastalık sıklıkla hiçbir belirti vermeden sinsice ilerler ve ilk belirti damarın patlaması sonucu gelişen şok tablosu olabilir. Aort yırtılması veya patlaması nedeniyle ani ölüm sık görülen bir tablodur. Bu hastaların çoğu gayet sağlıklı ve hayatlarında hastaneye başvurmadıkları söylenen kişilerdir. Çoğundaki ortak bulgu kontrol edilmemiş yüksek tansiyondur. Günümüz tıbbının geldiği düzey yüksek tansiyonun takip, tedavi ve kontrolünde elimizi çok güçlendirmiştir. ‘Ben tansiyon hastasıyım’ diyen pek çok kişi tansiyon takibine gerekli önemi vermemekte, doktorların verdiği ilaç tedavisini keyfi bir şekilde sonlandırmaktadır. Sıklıkla öne sürülen sebep ise ‘tansiyonum düzeldi ben de ilacı kestim’, ya da ilacı kullanmaya başladıktan bir iki gün sonra ‘bu ilaçlar tansiyonumu düşürmedi, ben de artık almıyorum’ açıklamalarıdır. Ağır efor gerektiren durumlar, stres ve gerginliğe kontrolsüz yüksek tansiyon da eklenince aortun yırtılma veya patlama riski ciddi bir tehdit haline gelir. Ailesinde aort damar genişleme öyküsü bulunan yüksek tansiyonlu ve sigara kullanıcısı yaşlı erkek hastalar en riskli gruptadırlar.

Kontrol hayat kurtarır

Günümüzdeki modern görüntüleme yöntemleri ile aort hastalıklarının teşhisi son derece kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmektedir. Ailesinde ani ölüm ya da aort hastalığı öyküsü bulunanların herhangi bir şikayeti olmasa da mutlaka kontrolden geçmeleri hayati bir öneme sahiptir. Halk tarafından daha çok bilinen ve korkulan kalp hastalığı nedeniyle öldüğü düşünülen hastaların azımsanmayacak bölümünde ölüm nedeni aort hastalığıdır. Aort anevrizması olarak nitelendirilen balonlaşmalar toplumda sık görülen bir sağlık problemidir. Bu problemin en önemli özelliği, hastalar tarafından fark edilmemesidir. Balonlaşmış damarın aniden yırtılması ile hastaların yüzde 90’ı kaybedilmektedir. Bazı şanslı hastalarda ise yapılan tetkikler esnasında tesadüfen hastalık saptanmakta ve tamamına yakını cerrahi tedaviyle düzelmektedir.
Yapmamız gereken aort hastalıklarının yabana atılmaması gereken bir sağlık problemi olduğunu akıldan çıkarmamak ve düzenli takip ve kontrolün hayat kurtarıcı olduğunu bilmektir.