Öldürmeyen ama süründüren zehir

İletişim Yayınları’ndan çıkan kitabın adı; ‘Zor Bir Ailede Büyümek’. Oysa yazarı Susan Forward’ın kendi dilinde, yani İngilizce’de uygun gördüğü orijinal ismi ‘Toxic Parents - Toksik Ebeveynler’. Yani zehirli anne-babalar. Ancak biz aile kurumuna, anne-babaya saygı gösterilmesine ayrı kıymet veren bir toplumuz. Muhtemelen bu yüzden, kitabın editörlerine, anne babalara ‘zehirli’ demek aşırı görünmüş olabilir. Bunun yerine ‘zor’ demeyi tercih etmişler.
Kitabı, çocuklarının yüreğine korku, suçluluk duygusu, güvensizlik tohumları eken anne-babaların yarattığı hasarları fark etme ve baş etme kılavuzu olarak tanımlayabiliriz. Yazar, toksik anne-babaları altı gruba ayırıyor: Yetersizler, kontrolcüler, alkolikler, sözel tacizciler, fiziksel tacizciler ve cinsel tacizciler. Ebeveynleriyle yüzleşmek isteyenler kadar anne-baba olmayı planlayanlar için yararlı olacaktır ki, kendileri de farkına varmadan zehirli birer ebeveyne dönüşmesin.
Uluslararası üne sahip bir terapist ve konuşmacı olan yazar, eseri hakkında iddialı. Mutlaka işe yarayacağını söylüyor. Hatta, “Kitabın sonunda kendinizi şimdiye kadar hissetmediğiniz kadar kontrolde hissedeceksiniz. Hak ettiğiniz ve sizden çalınan özsaygı ve özgüvenin büyük kısmını anne-babalarınızdan geri alabileceksiniz” diyor. Daha önce de bu tip kitaplar yazmış, radyo programları yapmış. Kaliforniya’daki ilk cinsel istismar tedavi merkezinin kurucusu aynı zamanda. Ben yine de ‘Bir kitap okudum hayatım değişti’ iddiasına mesafeli durma hakkımı saklı tutmak isterim.
Kitabın sunduğu yüzleşme ve iyileşme yöntemlerini burada sıralamak mümkün değil. Ayrıca haksızlık da olur. Ancak bu kitabı okumaya ihtiyacınız var mı? Bunun kararını verebilmeniz için aşağıya küçük bir test alıntıladım. Bir bakın, çocukken zehirlenmiş olabilir misiniz?

KİM OLDUĞUNUZU VE NE İSTEDİĞİNİZİ  BİLMEKTE ZORLANIYOR MUSUNUZ

Aşağıdaki soruların üçte birini bile evet olarak yanıtlarsanız, anne-babanızın olumsuz etkilerine maruz kalmış, çocuklukta oluşan yaraları yetişkinliğinize taşımış olabilirsiniz.

* ÇOCUKKEN...

1. Anne veya babanız kötü ve değersiz, beş para etmez bir çocuk olduğunuzu söyledi mi? Size hiç hakaret edip devamlı eleştirdi mi?
2. Cezalandırırken hiç dayağa başvurdu mu?
3. Anne veya babanız sarhoş olur ya da uyuşturucu kullanır mıydı? Siz hiç bu konuda kendinizi rahatsız hissettiniz mi? Korktunuz ya da utandınız mı bu durumdan?
4. Siz çocukken anne veya babanız hiç depresyon geçirdi mi? İçinde bulundukları diğer ruhsal sıkıntılardan ya da fiziksel bir rahatsızlık yüzünden size olan ilgilerinde ciddi bir eksiklik yaşadınız mı?
5. Problemleriyle baş edemeyen anne veya babanıza sizin bakmanız gerekti mi?
6. Anne veya babanız, gizli tutulması gerektiğini düşündüğünüz bir davranışta bulundu mu size karşı? Cinsel yönden herhangi bir tacize uğradınız mı?
7. Anne veya babanızdan korkar mıydınız?
8. Anne veya babanıza karşı davranışlarınızda öfkenizi ifade etmekten çekindiniz mi?

* YETİŞKİNKEN...

1. İlişkilerinizde kendinizi yıkıcı ve ‘kötü davranan’ kişi olarak görür müsünüz?
2. Birisine çok yakın olduğunuzda canınızı yakacağını veya sizi terk edeceğini düşünür müsünüz?
3. İnsanlardan ya da genel olarak hayattan en kötüsünü mü beklersiniz?
4. Kim olduğunuzu, ne hissettiğinizi ve ne istediğinizi bilmekte zorlanır mısınız?
5. Gerçek kimliğinizi bilirlerse insanların sizi sevmeyeceğinden korkar mısınız?
6. Başarılı olduğunuzda endişelenir ve birinin sizin herhangi bir açığınızı yakalayacağından korkar mısınız?
7. Ortada bariz bir neden yokken öfkeli ya da üzgün olur musunuz?
8. Mükemmeliyetçi misiniz?
9. Dinlenmek veya güzel vakit geçirmek sizin için zor mu?
10. Tüm iyi niyetinize rağmen kendinizi anne-babanız gibi davranırken bulur musunuz?
11. Anne babanız size hala çocuk muamelesi yapıyorlar mı?
12. Hayatta verdiğiniz önemli kararların çoğunda onların onayı doğrultusunda mı hareket ediyorsunuz?
13. Ailenizle geçireceğiniz zaman öncesi ve sonrasında yoğun bir duygusallık ya da fiziksel sorunlar yaşıyor musunuz?
14. Anne-babanızla fikir ayrılığında olmak sizi korkutup endişelendiriyor mu?
15. Aileniz sizi tehdit veya suçluluk duygusuyla kontrol etmeye çalışıyor mu?
16. Maddi imkanlarını kullanarak hayatınızı yönlendirmeye çalışıyorlar mı?
17. Onların hislerinden, ruh hallerinden kendinizi sorumlu hissediyor musunuz? Mutsuzluklarının sizin suçunuz olduğunu düşünüyor musunuz? Onları mutlu etmek sizin sorumluluğunuz mu?
18. Ne yaparsanız yapın, onlar için hiçbir zaman yeterli olmayacakmış gibi hissediyor musunuz?
19. Bir gün, bir şekilde herşeyin daha iyi olacağına ve onların değişeceğine inanıyor musunuz?