SGK'dan kaçış yok

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İzmir Bölge Müdürü Engin Bilgili, herkesin ilgisini çekecek veriler paylaştı. Ama bunların arasında en ilgi çekeni hileli ya da anlaşmalı boşanmalar... 2008’de yürürlüğe giren yasal düzenleme ve tüm tedbirlere rağmen hileli boşanmaların önüne geçilemiyor. Geçen ay açıklanan verilere göre Türkiye genelinde 2008’den bu yana bu durumda olan 14 binden fazla kişinin aylığı kesildi. İzmir’de de hileli boşanma sayıları pek de küçümsenecek boyutlarda değil. Bilgili, İzmir’deki durumu anlattı.

Emekli yoğun bir kent

Sosyal güvenlik genç yaşlarda önemsiz gibi görünen ama yaş ilerledikçe önemi kavranan bir güvence... Yeni yasal düzenlemelerle geçmişe göre yol kat edildi mi?
- Bu konuda son yıllarda önemli adımlar atıldı. Umut ediyoruz ki insanlarımızın refahına yönelik, zaman içinde gerekli başka adımlar da atılır. Hükümetimizin bu yönde çok önemli çalışmaları var. Bundan 30 yıl önce köylere gittiğimizde insanlar geçim derdinde büyük sıkıntılar yaşamaktaydı. Çok önemsenmiyordu. Bugün sayılardan da görüyorsunuz, emekli sayımız oldukça arttı.

İzmir’e baktığımızda, emekli kenti olarak biliniyor. Sizin rakamlarınız da bunu doğruluyor mu?
- Türkiye’de çalışan sayısı 18 milyon 656 bin 910. Buna paralel emekli sayımız ise 9 milyon 748 bin 950. İzmir’de ise 4A-4B-4C kapsamında kayıtlı çalışan sayımız 1 milyon 83 bin 134. Emekli sayımız ise 801 bin 430. Yani İzmir’de aktif pasif ortalaması Türkiye ortalamasından daha düşük. Bunun sebebi de İzmir emeklilerin tercih ettiği bir şehir. O açıdan emekli yoğun bir nüfus yapısı var. Çalışanlara yakın emekli var. Dünya standartlarında her 4 ya da 5 çalışanın bir emekli bakması gerekirken, Türkiye’de emekli sayısı biraz fazla.

Bin 218’i hileli boşanma

Kayıt dışının da bu rakamlarda etkisi var mı?
- Sigortalı sayılarımızın artırılmasına yönelik çalışmalarımız var. İzmir’de bir kayıt dışı birimimiz var. Tespit edilen sigortasız çalışanlar varsa bunların kimlik bilgileri bizim birimize intikal ettiriliyor. En son temmuz itibariyle birimimize ulaşan 63 bin 458 bildirim oldu. Buna istinaden 2 bin 365 kayıt dışı çalışan, 76 da işyeri tespit edildi. Hem kayıt dışıyla alakalı hem de anlaşmalı evlilik dediğimiz kamuoyunun gündemini yoğun şekilde meşgul konuyla alakalı çalışmalarımız sürüyor.

Hileli-anlaşmalı boşanmalarda artış var mı?
- Anlaşmalı boşanmalar gündemimizi yoğun olarak meşgul ediyor. 2008’den bu yılın temmuz sonuna kadar bize intikal eden 4 bin 931 adet şikayet var. Bunlardan rapora bağlananların sayısı ise 2005. Bin 218’inin de anlaşmalı boşanma olduğu denetmenler tarafından tespit edilmiş. 786’sı normal evlilik olarak saptanmış. 2649 şikayet ise hala denetimde.

Komşular ihbar ediyor

Denetim nasıl yapılıyor, nasıl tespit edip ispatlıyorsunuz?
- Çoğunlukla kadınlarımız, babası veya annesi vefat edince ondan maaş alabilmek, hak sahibi olabilmek için kocasından anlaşmalı şekilde boşanıyor. Ancak aynı evde yaşamaya devam ediyorlar. Bizim Alo 170 hattımıza ihbarlar geliyor. İhbarlar daha çok kişilerin komşusu, kardeşi gibi yakınları aracılığıyla yapılıyor. Aralarında bir husumet yaşanıyor herhalde... Belli bir sıra dahilinde kamu kurullarından alınan bilgilerin doğrultusunda bulunduğu adresten çevre soruşturması yapılıyor.

Çevre soruşturmasını biraz daha detaylı anlatır mısınız? Evlerine kadar gidiyor musunuz?
- İlk etapta şikayetçi olan kişilerden yazılı ifade alınıyor. Sonra ekiplerimiz bir dedektif gibi inceleme yapmaya başlıyor. Önce muhtardan bilgi alınıyor. Onlara sezdirilmeden günlerce sürüyor bu araştırma. Komşularından, marketinden, çevresindekilerden ifadeler alınıyor. Genelde eve gidilmiyor, olumsuz tablolarla karşılaşmamak için. Etraftan gizli soruşturma yapılıyor. Gelen şikayetlerde de zaten belli veriler oluyor, ipuçları veriliyor, böylece kanıtlanıyor.

Anlaşmalı boşanma tespit edildiğinde sonucu ne oluyor?
- Anlaşmalı boşanma yaptıkları tespit edilirse maaş almaya başladıkları günden itibaren faiziyle birlikte maaşları geri alınıyor. Maaş da iptal ediliyor.

Fotoğraflar: İrem TELLİOĞLU