‘Vegan’ yaşam

Veganlık, beslenme şekli değil, yaşam biçimidir. İlk olarak 1944 yılında İngiltere’de telaffuz edilen ‘vegan’ kelimesi ile yaşam biçimi ortaya çıkmış, 1979 yılında ise ‘The Vegan Society’ adı altında dernekleşerek vegan olmanın temel değerleri belirlenmiş ve yayılmıştır.
* Hayvanlardan elde edilen her türlü ürünü tüketmeyi (et, süt, bal, yumurta, jelatin vs) ve kullanmayı (deri, yün, ipek, angora, kürk, hayvansal ürün içeren kozmetik vs) reddederler.
* At yarışları, boğa güreşleri, sirk ve hayvanat bahçelerine yanaşmazlar.
* Temel gıdaları; sebze, meyve, baklagiller ve tahıllardır.
* Probiyotik kullanıp bademden ‘yoğurt’, ay çekirdeğinden ‘peynir’ üretir, soya ve glutenden ‘et, kıyma’ yaparlar.
* Dünyada çok yaygındır, Türkiye’de ise son yıllarda hızla yaygınlaşmaktadır.
* Dünyadaki ünlü veganlar Natalie Portman, Bill Clinton, Brad Pitt. Türkiye’den Sertab Erener, Murathan Mungan, Zülfü Livaneli ve Şevval Sam en bilinenler.
* Türkiye genelinde otuz civarı ‘vegan restoran’ var, bunların çoğu İstanbul’da.
Ve gelelim Ankara’ya.
Başkent Ankara’da üç yer var:
1) Tunus Caddesi’nde kafe tarzında ‘Veganka’
2) Konur Sokak’ta ‘Tünel Pub’
3) Geleneksel tarzda vegan yemekler yapan Bahçeli’deki ‘Gabo Kitchen’

DİYARBAKIRLI VEGAN ‘GABO’

Sabah ezanıyla ciğer yemeğe giden, öğlenleri kaburga dolmaya gömülen, akşamları kebap lahmacuna yumulan bir şehirde, etsiz yemek pişiren restoran açmak ‘Müslüman mahallesinde salyangoz satmak’ deyimiyle örtüşür ancak. Merve ve Cahit, restoranın ismini esinlendikleri, Latin edebiyatının ‘Gabo’su’, Gabriel Garcia Marquez’in bakış açısıyla, önce restoranın edebi ve ebedi ruhunu yerleştirmişler. ‘Kolera günlerindeki aşk’ gibi ilmek ilmek işlenen, alışılagelmiş ağız tadını bozmadan geleneksel yemekleri dönüştürmüşler, sevgilerini de katınca, lezzet şahane olmuş. “Diyarbakır’daki müdavimlerin yüzde 98’i vegan değil” dedi Merve Yavuz. Ankara’da durum farklı tabii, veganların oranı yüksek. Vegan olmayan, azımsanmayacak bir kitle de, normal restoranlarda bulamadıkları geleneksel yemekleri tatmaya bahçelideki ‘Gabo’ya gidiyor. ‘Fellah köfte’ Antakya’da yapılandan iyi. Sevgili Merve’nin memleketi Tekirdağ’dan getirttiği yapraklara ‘tombik’ sarılan ‘Tekirdağ sarma’ nefis, içine konan kırmızı mercimek ve bulgur, pirinç ve baharatla birleştiğinde etlisinden lezzetli olmuş. Katıklı Bitlis dolması, barbunya Pilaki, çömlek güveci gibi birçok seçenek var. Benim favorimse ‘Yahudi köftesi’ oldu, tadına bayıldım.



YAHUDİ KÖFTESİ

Urfa’da bir dönem yaşayan Yahudilerden kalma nefis bir yemek. Urfalılar ‘Masluka’ da diyor. ‘Çiriş’ (çekilmiş dövme bulgur), tuz, karabiber, pul biber karıştırılıp su katılarak yoğruluyor. Kıymaya (veganlar soya kıyması) rendelenmiş soğan, domates salçası, tuz karabiber, pul biberle birlikte sade yağda (veganlar sıvı yağ) kavrularak pişiriliyor. Boyutunu kendinize göre belirleyip hamurdan kopardığınız parçaları önce yuvarlayın, yassılaştırın ve parmağınızla oyun, pişirdiğiniz kıymalı harçtan kaşıklayarak oyduğunuz hamuru doldurup kapatın. Pişirme tenceresine yağ, domates salçası, karabiber koyup (Gabo’da fesleğen de konuyor) birlikte kavurun, üzerine su döküp kaynattıktan sonra köfteleri koyup haşlayın. Suyuyla birlikte tabağınıza alıp afiyetle yiyin ya da hiç yorulmayın. ‘Gabo’ nefis yapıyor, oraya gidin.



EN GÜZEL VEGAN ŞEF TORA OLSSON

Bitki temelli vegan tariflerle yemek kreasyonları yaratan, İsveçli Şef Tora “Yemek sanatçısıyım” diyor ama fotomodel görüntüsü daha ağır basıyor sanki. Dünyanın her yerinde, iyi restoranlara, deluxe otellere vegan menüler hazırlıyor. Vegan yaşam biçiminin yaygınlaşmasına güzelliğinin yanı sıra çılgın kişiliği de ön planda katkı sağlıyor. Sürdürülebilir malzeme kullanımını, bilim ve sanatla harmanlayarak hem görsel, hem de damak tadına hitap eden ‘Pop-up’ yemek deneyimleri yaratıyor. ‘Macera dolu kavanoz’ başlığıyla daha önce yazdığım ‘Chefs&Jars’ için hazırladığı ‘Viking’ kavanozunda tüm bu özellikleri kullanmış. Sebzelere tütsülenmiş hissi vererek, İskandinav mitolojisinden esinlendiği bu tarifin içeriğinde, kültür ve istiridye mantarları, rezene, taze kekik ve patlıcan var. En güzel ‘Vegan şef’ Tora, şu an kim bilir dünyanın neresinde ama kavanozu Tepe prime Chefs&Jars’ın dolabında. Uğrayın.