Havayoluyla şehirlerarası taşıma hizmetinde engellilerin erişilebilirliğinin sağlanması

Bir önceki yazımda da ifade etmiş olduğum gibi, bugünkü köşemin konusu ‘havayoluyla şehirlerarası taşıma hizmetinde engellilerin erişilebilirliğinin sağlanması’. Bu konuda, 2015 yılının sonlarında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nce çok önemli bir adım atılmış ve havayolunda tüm engellerin kaldırılmasına yönelik yasal bir düzenleme getirilmiş bulunuyor.

24.11.2015 tarihinde yayımlanan “Engelli veya Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Havayolu Yolcuları Talimatı”, havayolu ile seyahat eden engelli veya hareket kabiliyeti kısıtlı kişilerin yardım almalarını sağlıyor ve onları ayrımcılığa karşı koruyacak kuralları ve esasları belirliyor.

Mevzuat uyarınca, havayolu şirketi işletmeleri geçerli bir bileti ve rezervasyonu olan kişinin uçağa binişini engellilik durumunu veya hareket kabiliyeti kısıtlılığını gerekçe göstererek engelleyemiyor. Bu kapsamda havayolu şirketinin, engelli kişiler ve refakatçilerinin yanı sıra rehber köpeklerinin de taşınmasına öncelik tanıması gerekiyor. Ancak hava taşıma işletmecisi engelli veya hareket kabiliyetinin kısıtlı olması sebebiyle kişinin rezervasyonunu yapmayı veya uçağa binişini; havacılık emniyetine yönelik uluslararası ve ulusal mevzuatta yer alan gereklilikleri yerine getirmek için ya da uçağın veya kapılarının boyutları sebebiyle söz konusu kişinin uçağa binmesinin veya uçakta taşınmasının fiziksel bakımdan imkânsız olması halinde reddedebiliyor. Bu gerekçelere dayanarak rezervasyonun veya uçağa binişin reddedilmesi halinde, hava taşıma işletmecisinin ilgili kişi ile varsa refakatçisine para iadesi veya güzergâh değişikliği hakkı sunması gerekiyor.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, engelsiz havalimanı için sadece havayolu şirketlerini değil, havalimanı ve terminal işletmelerini de sorumlu tutuyor ve onlara bazı sorumluluklar yüklüyor. Bu çerçevede, havalimanı/terminal işletmecisi:

• Engelli kişilere havalimanı otoparkında park yeri tahsis etmek
• Engelli kişiler için havalimanlarında bulundukları süre boyunca gerekli ve uygun fiziksel tedbirleri almak ve onlara kolaylık sağlamak
• Engelli kişilerle havalimanında kendilerine yardımcı olacak sorumlu kişiler arasında kolay iletişim kurulması amacıyla, araçlar için özel olarak ayrılmış park yerlerinin yakınına dahili telefon veya diafon sistemleri kurmak
• Havalimanı koşullarını da dikkate alarak, engelli kişilerin havalimanına varışlarında yardım talep edebilecekleri en az bir yardım isteme noktası oluşturmak ve bunları uygun işaretlerle göstermek
• Check-in işlemlerinde kolaylık sağlamak amacıyla, yer hizmeti kuruluşları için en az bir adet TSE Standartlarında engelli check-in kontuarı sağlamak
• Engellilerin kullanımına uygun tuvalet sağlamak
• Asansör veya yürüyen merdivenleri engelli kişilerin rahat ulaşımını sağlayacak şekilde düzenlemek
• Görmeyenler için hissedilebilir yüzey uygulamaları yapmak
• Terminallerdeki koltuk kapasitesinin %5’inden az olmamak kaydıyla engelli kişiler için koltuk oluşturmak
• Terminallerdeki otomatik cam kapılar ile iç ve dış cephelerdeki tehlike yaratabilecek camlı yüzeyleri belirgin hale getirmek
• Dış hat trafiğine açık havaalanlarında engelli kişiler için erişilebilir bir pasaport kabini belirlemek ve bu yolculara öncelik verilmesini sağlamak

ile yükümlü bulunuyor.

Engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişilere yapılacak yardımlar da aşağıdaki şekilde belirlenmiş bulunuyor:

• Yardım isteme noktalarında gerekli kolaylığın sağlanması
• Belirlenmiş bir noktadan check-in kontuarına ulaştırılması
• Check-in ve bagaj kayıt işleminin yaptırılması
• Göçmenlik, gümrük ve güvenlik prosedürlerinin tamamlanması ve uçağa gidilmesi
• Asansör, tekerlekli sandalye veya diğer gerekli yardımın sağlanmasıyla uçağa binilmesi
• Uçak kapısından koltuklara ulaşılması ve oturulması
• Uçak içinde bagajın yerleştirilmesi ve geri alınması
• Koltuklardan uçak kapısına ulaşılması
• Asansör, tekerlekli sandalye veya diğer gerekli yardımın sağlanmasıyla uçaktan inilmesi
• Gümrük ve göçmenlik prosedürlerinin tamamlanması ve bagaj salonuna ulaşılması ve bagajın alınması
• Bagaj salonundan, tayin edilmiş noktaya ve/veya engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişi tarafından havaalanı sınırları içinde istenilen noktaya kadar ilerlemek
• Hava/kara taraflarında ve terminaller içindeki/arasındaki yardım ile birlikte, transit halindeyken bağlantı seferlerine ulaşmak
• Gerektiği takdirde tuvaletlere ulaşmak
• ATM ve/veya diğer sosyal hizmetlere ulaşımı sağlamak
• Engelli yolcuların havaalanında bulunması veya uçuşu esnasında herhangi bir acil durum yaşanması halinde engelli yolcuların tahliyesini sağlamak

Yukarıda sıralanmış bulunan yardımlar dışında;

• Talep edilmesi halinde, refakatçiye engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişinin yanında bir koltuk veriliyor ve uçağa binmesinde/inmesinde gerekli kolaylık sağlanıyor.
• Engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişilere ait elektrikli tekerlekli sandalyeler ve benzeri ekipmanın taşınmasına ilişkin hizmetler uçuştan en az 48 saat öncesi bildirilmesi koşuluyla hava aracındaki olası alan sınırlamaları dâhilinde ve tehlikeli maddelere ilişkin yasal mevzuata uygun olarak sağlanıyor. Tıbbi malzemeler haricinde, her bir engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişi başına elektrikli sandalye dâhil olmak üzere en fazla 2 adet hareket etme yeteneği sağlayan ekipmanın taşınmasına izin veriliyor.
• Engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişilere ait temel hareket gereçleri ve diğer gerekli destek aletlerinin hava aracında taşınmasında gerekli kolaylık sağlanıyor.
• Uçuş ile ilgili gerekli bilgiler erişilebilir formatlarda iletiliyor.
• Rehber köpeklerin havaalanında ve kabinde taşınmasına izin veriliyor.
• Hava araçlarında Braille alfabeli güvenlik kartları bulunduruluyor, uçak tipine göre gösterilen tanıtım filmlerinde işaret dili, sesli uyarılar ve benzeri hizmet kolaylıkları sağlanıyor.
• Emniyet gereklilikleri kapsamında, havaalanı ve/veya hava aracında, engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan bireylerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde oturma düzeni oluşturuluyor. Engelli yolcunun uçağa iniş ve binişi bu yer durumuna uygun şekilde gerçekleştiriliyor.

Engelli veya hareket kabiliyeti kısıtlı yolculara düşen ise, uçuş saatinden en az bir buçuk saat önce yardım noktasında ya da uçuş saatinden en az bir saat önce check-in noktasında hazır bulunmak.

Bir önceki yazımda da söylemiş olduğum gibi, haklarımızı bilelim ve koruyalım…

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…